Sarışın Viking efsanesi de çöktü

Avrupa tarihinde önemli bir yeri olan Vikingler, bin yıl kadar önce sadece talancı savaşçılar olarak korku salmakla kalmayıp, yerleşmeleri, ticaret merkezleri, ticaret yolları da tüm Avrupa’ya yayıldığı gibi Grönland ve Kuzey Amerika’ya kadar uzanmıştı. Durum böyle olunca etkileri de büyük olmuştu elbette. Vikingler fikirlerini, teknolojilerini, dillerini, dinlerini ve gündelik yaşam alışkanlıklarını da bu bölgelere götürüyorlardı.

Peki, Vikingler gerçekte kimlerdi?

Düşünüldüğü gibi hepsi İskandinav kökenli sarışın savaşçılar mıydı? Son yıllarda bu tahmine daha kuşkulu yaklaşılmaya başlandı. Nitekim Danimarka’da bulunan Viking mezarında dişi bir savaşçının Slav kökenli olduğu ortaya çıkmıştı. Hatta bazı Vikingler’in giysilerinde Arap yazı işaretleri bulunmuştu.

Viking kültürünün genetiğini çözmek isteyen Kopenhag Üniversitesi’nden Eske Willerslev ve ekibi Avrupa’daki Viking mezarlarına ait 442 kadın, erkek ve çocuk kalıtımını inceledi. Mezarların coğrafi dağılımı Rusya’dan, Ukrayna’ya, Orta ve Kuzey Avrupa’dan Grönland’a kadar uzanıyor. Araştırmacılar ayrıca Tunç Çağı’ndan günümüze kadarki Avrupa popülasyonlarını da karşılaştırma için kullandılar.

Sürpriz sonuca göre Vikingler kesinlikle saf İskandinav değiller. O tarihlerdeki insanların çoğu gibi Vikingler de karışmıştı. Araştırmacılar Vikingler’in kalıtımlarında İskandinav özellikler dışında Yakındoğu çiftçileri, Baltık bölgesi atalarının, Orta Avrupa ve Orta Asya’daki Tunç Çağı insanlarının genlerini de saptadılar. Buna göre Vikingler’in çoğu sarışın değildi, çoğunun kahverengi saçları vardı ve İskandinav olmayan genetik etkiler taşıyorlardı. Hatta bazı Viking grupları tipik Kuzeyliler’den çok farklıydı. Mesela Güney İsveç’te gömülü olanların en yakın akrabaları Macaristan’daki Langobardlar’dı, Kuzey Norveç’teki bazı Vikingler ise Laponyalılar ile akrabaydılar.

Vikingler’in kabileden daha çok, çeşitli kökenlere ait insanların bir kültürü olduğunu Orkney Adaları’nda ve Norveç’te ölen Vikingler’in genomları da kanıtlıyor. Tipik Viking geleneklerine göre gömülmüş olmalarına rağmen İskandinav değillerdi, günümüz İskoçya bölgesinde yaşamış olan ve bir Kelt kabilesi olan Pikt kökenliydiler. Diğer iki Viking’in de yarı Pikt yarı İskandinav olduğu saptandı. Genetik veriler öte yandan denizin Vikingler için ne kadar önemli olduğunu da kanıtlıyor. Çünkü deniz yalnızca hammadde kaynağı ve ticaret yolu olarak kalmayıp, kültürel ve genetik alışverişe de yol açmıştı. İskandinav bölgelerindeki Vikingler’in kalıtımından anlaşıldığı üzere bunlar genelde genetik açıdan İskandinav bölgesinin içlerindeki Viking gruplarından çok Baltık ve Orta Avrupa kıyılarındaki insanlara daha yakındılar.

Kaynak: https://www.nature.com/articles/s41586-020-2688-8