Kanser Terimleri Sözlüğü

Abdomen

Vücudun pankreas, mide, bağırsaklar, karaciğer, safra kesesi ve diğer organlarını içeren kısmıdır. Karın olarak da bilinir.

Ailevi Polipozis

Kalın bağırsak ve bağırsağın son kısmının duvarlarında oluşan çok sayıda polipin (kabarıklık-çıkıntı) yer aldığı kalıtsal bir durumdur. Bağırsak kanseri riskini artırır. Ailevi adenomatöz polipozis olarak da bilinir.

Akut Lösemi

Kemik iliği gibi kan oluşturan dokuda başlayan ve hızla ilerleyen bir kanserdir.

Anestezi

Hissizlik, duyusuzluk halini ifade eder. Hastaların ameliyat veya diğer operasyonlar sırasında ağrı hissetmesini önlemek amacıyla anestezik ilaç ve maddelerle yapılan uygulamalardır. Lokal (bölgesel) anestezi vücudun belirli bir bölgesinde his kaybı oluşturur. Genel anestezi ise çok derin bir uyku gibi hissettiren duyu ve bilinç kaybıdır.

Atipik Hiperplazi

Hücrelerin mikroskop altında olağandışı göründüğü ve sayılarının arttığı iyi huylu (kanser olmayan) bir durumdur.

Adenokarsinoma

Vücudun çoğu organının oluşturucu parçaları olan glandüler yapılardan (salgı bezleri) kaynaklanan kötü huylu bir kanserdir.

Aksilla

Koltuk altı bölgesidir.

Alopesi

Saç dökülmesi anlamına gelir ve saçın yanı sıra, kaş, kirpikler ve diğer vücut kıllarını da kapsayabilir. Alopesi, kemoterapi gibi bazı kanser tedavilerinin yan etkisi olabilir.

Antibiyotik

Bakterilerin ve diğer mikroorganizmaların neden olduğu enfeksiyonları tedavi etmek için kullanılan ilaçlardır.

Ayakta Randevu

Randevu için hastaneye gidip aynı gün hastaneden ayrılma durumudur. Ayakta tedavi edilen hastalar, gece hastanede kalmaz.

Adjuvan Tedavi

Ana kanser tedavisinden sonra uygulanan ilave tedavidir. Örneğin, kanserli bölgenin alınması için bir ameliyat (ana tedavi) geçirilmiş ve sonrasında kanserin tekrarlama riskini azaltmak için kemoterapi (adjuvan tedavi) uygulanmış olabilir.

Aksiller Lenf Nodu Diseksiyonu

Koltuk altı bölgesinde bulunan lenf nodlarının (küçük yuvarlak doku kitleleri) ameliyat ile alınmasıdır.

Ameliyat Edilemez

Kanserin ameliyatla alınamaması durumudur. Bu durum, kanserin vücutta, ameliyatın mümkün olmadığı veya alınmasının çok riskli olacağı bir bölüme yayılmış olduğu anlamına gelebilir.

Areola

Meme ucunun etrafındaki koyu renkli deri alanıdır.

Bademcikler

Boğazın her iki yanında yer alan beyaz kan hücrelerinin oluşturduğu doku kitleleridir.

Beyaz Kan Hücreleri

İçinde hemoglobin içermeyen kan hücrelerini belirtir. Bu hücreler de kemik iliğinde yapılır ve vücudun enfeksiyonlarla ve diğer hastalıklarla mücadelesinde yardımcıdırlar.

Biyopsi

Dokuların veya hücrelerin tanı amacıyla mikroskop altında incelenmek için alınması işlemidir.

Bronkoskopi

Gırtlak bölgesinden sonraki solunum yollarını ve akciğerleri incelemek, tanı ve tedavi için kullanılan bir çeşit endoskopi yöntemidir.

Bağışıklık Sistemi

Vücudunuzun doğal savunma sistemidir. Enfeksiyon ve hastalıklardan korunmaya yardımcı olur.

Beyin Omurilik Sıvısı

Beynin ve omuriliğin etrafında dolaşan sıvıdır. Beynin içerisindeki karıncıklarda üretilir ve BOS olarak da bilinir.

Blast

Olgunlaşmamış kan hücrelerine verilen isimdir.

Baryumlu Lavman

Makattan içinde baryum maddesi olan sıvının kalın bağırsağa ve kalın bağırsağın son çıkım bölgesine (rectum) verildiği uygulamadır. Gümüş beyazlığında bir madde olan Baryum, mide bağırsak sisteminin aşağı kısmının röntgen filminde görünmesini sağlar.

Bilgisayarlı Tomografi (BT)

Vücuttaki bir bölgenin değişik açılardan alınmış ayrıntılı resmi; resimler röntgen makinesine bağlı bilgisayar tarafından oluşturulur. Bilgisayarlı tomografi taraması ve bilgisayarlı aksiyel tomografi taraması (BAT) olarak da bilinir.

Böbrekler

Karın boşluğunda yer alan kanı temizleyen organ çiftidir. Eritropoetin (kırmızı kan hücresi yapımını uyaran bir madde) üretir ve kan basıncının düzenlenmesinde rol alır.

Cerrahi

Vücut parçalarını almak veya tamir etmek, veya hastalığın olup olmadığına bakmak için yapılan girişimdir. Ameliyat da denilmektedir.

Çekirdek İğne Biyopsisi

Mikroskop altında incelenmek üzere bir doku örneğinin geniş bir iğne ile çıkarılmasıdır.

Dalak

Lenfatik sistemin parçası olan bir organdır. Lenfositleri üretir, kanı süzer, kan hücrelerini depolar, eski kan hücrelerini ortadan kaldırır. Karın boşluğunda midenin sol tarafında yer alır.

Destekleyici Bakım

Yan etki ve komplikasyonları önlemek, kontrol etmek, kanser hastalarının konforlarını ve yaşam kalitelerini iyileştirmek için yapılan kanser tedavisi dışındaki uygulamalardır.

Diyetisyen

Beslenme ve diyet konularında eğitim almış bir sağlık uzmanıdır. İyi beslenme konusunda tavsiyeler verebilir ve belirli yeme sorunları için yardımcı olabilir.

Drip

Sıvıları veya kemoterapi gibi ilaçları damlalar halinde damardan verme yoludur. İntravenöz infüzyon olarak da adlandırılır.

Damar İçi Uygulama

İlaç ya da diğer sıvıların hastaya damar yoluyla verilmesidir.

Displazi

Mikroskop altında anormal görünen ancak kanser olmayan hücrelerdir.

Dışarıdan Işınlama

Yüksek enerjili ışınları kansere hedefleyen makinenin kullanıldığı ışın tedavisi yöntemidir.

Değişimli İdame

Kanserli hastalarda idame tedavisine yeni ilaç eklerenerek devam edilen tedaviyi ifade eder.

Diyafram

Akciğerlerin ve kalbin altında, göğüs kafesini karın boşluğundan ayıran ince kas yapısıdır.

Doğurganlık

Doğurma yeteneğidir.

Derecelendirme

Tümörün olası büyüme hızı ve yayılma eğilimi hakkında bilgi vermek amacıyla kanser hücrelerini mikroskop altında inceleyerek yapılan sınıflandırma yöntemidir. En uygun tedaviyi planlamak için kanserin derecesini bilmek önemlidir.

Diyare

Sık ve sulu bağırsak hareketleridir

Doku

Bir işlevi yerine getirmek amacıyla birlikte faaliyet gösteren benzer hücre tabakaları ya da gruplarıdır.

Ekimoz

Kan damarları hasarı nedeniyle deri veya dokulara sızan kanın neden olduğu küçük morluklardır (çürüklerdir).

Enterostomal Terapist

İdrar ve diğer atık yolları deriye ağızlaştırılmış hastaların bakımı konusunda eğitim almış sağlık uzmanıdır.

Eksizyonel Biyopsi

Tüm yumru ya da şüpheli alanın tanı amacıyla alındığı cerrahi işlemdir. Alınan doku daha sonra mikroskop altında incelenir.

Eritrosit

Kırmızı kan hücreleridir. Vücudun tüm bölümlerine oksijen taşınmasını bu hücreler sağlar.

Endoskop

İçinde bir ışık ile bir kamera bulunan ince, bükülebilen bir tüptür. Vücudun içine bakmak için kullanılır. Gerçekleştirilen test yöntemine de endoskopi denir.

Evre

Kanserin vücutta gelişme ve yayılma derecesidir.

Enjektör Pompası

İlaçları yavaş yavaş kan dolaşımına veya derinin hemen altındaki dokuya ileten küçük bir pompadır.

Evrelendirme

Doktorların vücuttaki kanserin kapsamını, özellikle de hastalığın ilk oluştuğu yerden vücudun diğer bölgelerine yayılıp yayılmadığını öğrenmek amacıyla yaptığı testler ve araştırmalardır. Bir kanserin evresini bilmek, doktorların en iyi tedaviye karar vermesine yardımcı olabilir.

Fizyoterapist

Tedavi sırasında ve sonrasında kaslarınızı güçlendirmek, ağrınızı hafifletmek ve hareketinizi iyileştirmek için nasıl egzersiz yapacağınızı öğreterek, yardımcı olan bir sağlık uzmanıdır.

Gastroenterolog

Sindirim sistemi bozukluklarının teşhis ve tedavisinde uzmanlaşmış hekimdir.

Güneş koruma faktörü (GKF)

Güneş koruyucu ürünlerde güneş yanığından koruma düzeylerini belirten ölçektir. GKF ne kadar yüksekse o ölçüde güneş yanığından korunma sağlar. GKF 2, 11 arası minimal korumaya, 12, 29 arası orta korumaya, birçok insan için yeterli olan korumaya işaret eder. GKF 30 ve üzeri yüksek koruma sağlar, güneşe aşırı hassas kişilere tevsiye edilir.

Gen

Ebevyenlerden çocuklara geçen, kalıtımın işlevsel ve yapısal birimidir. Genler DNA’nın parçalarıdır ve çoğu özgün bir proteinin yapımıyla ilgili bilgiyi taşırlar.

Güneş Koruyucusu

Güneşin zararlı ışınlarından deriyi korumaya yardımcı maddedir. Güneş koruyucuları morötesi hem A hem B ışınları geri yansıtır, emer, ve dağıtır. Güneş koruyucuları içeren losyonlar, kremler, jeller deriyi erken yaşlanmadan ve deri kanserine yol açan yıkımlardan korurlar.

Hedefe Yönelik Tedavi

Belirli kanser hücresi türlerini tanıyan ve bunlara saldıran ilaç veya diğer maddeleri kullanarak, sağlıklı hücrelere daha az zarar veren bir tür tedavidir.

Hormon Terapisi

Hormon ekleme, hormonları engelleme ya da kaldırma tedavileridir. Bazı kanserleri yavaşlatmak veya durdurmak için (prostat ve meme kanserleri), vücudun doğal hormonlarını engellemek amacıyla uygulanabilir. Hormonal tedavi, hormon tedavisi, endokrin tedavi olarak da bilinir.

Hematolog

Kan hastalıklarının teşhis ve tedavisinde uzmanlaşmış hekimdir.

Hormon Yerine Koyma Tedavisi

Vücutta üretilen hormonların yeterli olmadığı durumlarda, doğal hormonların yerini almak için hormonlarla yapılan tedavidir.

HER2+

HER2, meme kanseri hücrelerinin hızla büyümesine neden olan bir proteindir. Normalden daha yüksek HER2 seviyelerine sahip meme kanseri hücrelerine HER2+ (HER2 pozitif) denir.

Hormonlar

Vücuttaki iç salgı bezlerinden kana geçerek, belirli hücrelerin veya organların eylemlerini kontrol eden maddelerdir.

Histerektomi

Rahmin alındığı ameliyattır.

In Situ Karsinom

Büyümeye başladığı yerin dışına yayılmamış, gelişimin erken evrelerinde olan kanser hücreleridir.

İdame Tedavisi (Maintenance Theraphy)

Kanseri ortadan kaldıran ilk tedaviden sonra, kanserin geri gelmesini önlemek için verilen tedavidir.

İmmün Sistem

Vücudu enfeksiyonlara ve hastalıklara karşı koruyan karmaşık organ, hücreler ve yaptıkları maddeler ağıdır.

İnkontinans

Mesaneden idrar akışının ve/veya bağırsaklardan dışkı çıkışının kontrol edilemediği durumdur.

İntramüsküler Enjeksiyon (IM)

İlaçların kas içine verilmesi işlemidir.

İnvazyon

Kanser hücrelerinin başlangıç dokusundan diğer doku ve organlara yayılmasıdır.

İleostomi

Bazı bağırsak kanseri ameliyatlarından sonra, ince bağırsağın (ileum) karın derisine ağızlaştırılmasıdır. Bağırsak içeriklerini biriktirmek için açıklığın (stoma) üzerine bir torba takılır.

İmmünoterapi

Vücudun kanser, enfeksiyon ve diğer hastalıklarla savaşmasına yardımcı olan, bağışıklık sistemini uyarmak veya bastırmak için maddelerin kullanıldığı bir tür tedavidir. Bazı biyolojik tedaviler büyümelerini durdurmak için kanser hücrelerine doğrudan müdahale ederler. Ayrıca bazı kanser tedavilerinin sebep olabileceği yan etkileri azaltmada kullanılabilirler. İmmünoterapi, biyolojik tedavi, biyoterapi, biyolojik yanıt değiştirme terapisi olarak da adlandırılır.

İnsidans

Risk altındaki sağlıklı kişilerin belirli sürede, belirli bir hastalığa yakalanma olasılığını gösteren ölçüttür.

İntraperitoniel Kemoterapi

Kanser tedavisinde kullanılan ilaçların ince bir tüp yoluyla doğrudan karın boşluğuna konulduğu tedavidir.

İzotop Taraması

Tanı ve tedavi sırasında hafif derecede radyoaktif bir sıvı (izotop) damar içine verilerek, vücudun bölümlerinin net bir şekilde görüntülenmesidir.

İlerleme (veya İlerlemiş)

Kanserin büyüdüğü veya yayılmaya devam ettiği anlamına gelir.

İnce İgne Aspirasyonu

Doku veya sıvının mikroskop altında incelenmek üzere vücuttan ince bir iğne ile çıkarılması işlemidir

İnsizyon

Ameliyat ile cilde, dokuya veya organa yapılan kesme işlemidir.

İntravenöz (IV)

Damardan bir ilaç veya sıvı verilmesi durumudur.

İltihaplı Meme Kanseri

Memenin görünümün kırmızı ve şiş, dokunumunun sıcak olduğu kanser tipidir. Meme derisinde portakal yüzeyi gibi çukurlaşmalar görülebilir.

İndolan Lenfoma

Yavaş büyüme ve yayılma eğilimi gösteren lenfomalardır. Düşük dereceli lenfoma olarak da adlandırılır.

İnsizyonel Biyopsi

Yumrunun ya da şüpheli bölgenin bir kısmının alındığı cerrahi operasyondur. Doku daha sonra mikroskop altında incelenir.

İnvaziv Kanser

Geliştiği dokunun ötesine yayılan, etrafındaki sağlıklı dokulara doğru büyüyen kanserdir. İnfiltre eden kanser olarak da bilinir.

Kan Beyin Bariyeri (Engeli)

Çok yakın aralıklı hücrelerden oluşan ve zararlı maddelerin beyne ulaşmasını önlemeye yardımcı olan bir kan damarları ve doku ağıdır.

Karaciğer

Karın boşluğunun sağ üst kısmında yer alan organdır. Kanı temizler ve safra salgılayarak sindirime yardımcı olur.

Kateter

Vücuda sıvı vermek ya da vücuttan sıvı çekmek için kullanılan esnek ince bir tür tüptür.

Kemik İliği Nakli

Zarar görmüş kemik iliği kök hücrelerinin yerine hastanın kendisinden ya da gönüllü vericiden alınan kök hücrelerin verilmesi işlemidir.

Kısırlık (İnfertilite)

Bir çiftin 12 ay boyunca düzenli cinsel ilişkiye girdiği ve korunma yöntemi uygulamadığı halde hamile kalamama durumudur.

Koloni Uyarıcı Faktörler (KUF)

Kan hücrelerinin yapımını uyaran maddelerdir.

Kötü Huylu (habis, malign)

Yakın dokuları işgal etme eğiliminde ve vücudun diğer bölümlerine yayılma özelliği gösteren kanserli hücreleri tanımlar.

Kan Sayımı

Vücudunuzdaki birçok durumu teşhis etmek ve izlemek için kanınızdaki trombosit, kırmızı ve beyaz kan hücrelerinin sayısını ölçmeye yönelik rutin bir kan testidir. Tam kan sayımı (TKS) da denir.

Karın Bölgesi

Vücudun pankreas bezi, mide, bağırsak, karaciğer, safra kesesi gibi organlarını içeren bölümüdür

Kemik İliği

Kemiklerin ortasında yer alan; beyaz, kırmızı kan hücreleri ve plateletleri üreten yumuşak, süngersi dokudur. Kan hücrelerinin geliştiği yerdir.

Kemoradyasyon

Kemoterapiyi radyasyon terapisi ile birleştiren tedavidir. Kemoradyoterapi olarak da bilinir.

Klinik Çalışma

Gönüllü insanların katılımıyla yeni tıbbi yaklaşımların etkililik ve güvenliliklerinin araştırıldığı çalışmalardır. Bu çalışmalar ile tarama, koruma, tanı veya tedavi yöntemleri test edilir.

Kolonoskop

Kalın bağırsağın içini incelemeye yarayan; ince, ışıklı tüptür.

Kanal

Vücut sıvılarının içinden geçtiği ince yollardır.

Karsinojen

Kanser oluşumuna sebep olan herhangi bir etkeni ifade eder.

Kemik İliği Aspirasyonu

Genellikle kalça kemiği, göğüs kemiği veya uyluk kemiğinden küçük bir kemik iliği örneğinin alınması işlemidir.

Kemoterapi

Kanser hücrelerinin gelişimini durdurmak için ilaç ile yapılan tedavidir.

Klinik Evre

Ameliyat öncesinde yapılan testlerle kanserin değerlendirilmesidir (vücuttaki kanserin miktarı veya yayılması). Bunlar fiziksel muayeneler, görüntüleme testleri, laboratuvar testleri (kan testleri gibi) ve biyopsileri içerir.

Kolorektal

Kalın bağırsak ve kalınbağırsağın son bölgesiyle (rektum) ilgili durumlardır.

Kanser

Anormal hücrelerin kontrolsüz bir biçimde bölünerek çoğaldığı hastalıklara verilen isimdir. Kanser hücreleri kan ve lenf yollarıyla vücudun diğer kısımlarına yayılırlar.

Karsinom

Deride, iç organları kaplayan veya örten dokularda başlayan kanserlerdir.

Kemik İliği Biyopsisi

Kemik iliğinden alınan örneklerin mikroskopta incelenmesi işlemidir.

Kist

Vücudun herhangi bir yerinde oluşabilen kapalı, kese benzeri bir doku cebidir. İçi sıvı, irin, hava veya başka bir maddeyle dolu olabilir.

Kök Hücre

Diğer hücre türlerinin geliştiği hücredir.

Kolostomi

Kalın bağırsağa, bağırsağın bir kısmı alındıktan sonra dışkının vücudu terk etmesi için vücudun dışarısından oluşturulan açıklıktır.

Laparotomi

Karın ön duvarın cerrahi kesi ile açılmasıdır.

Lenfatik Sitem

Enfeksiyonlar ve diğer hastalıklarla savaşan beyaz kan hücrelerini üreten, depolayan ve taşıyan doku ve organlardan oluşan yapıdır. Kemik iliği, timus, dalak ve lenf nodları gibi organlardan oluşur.

Lob

Bir organın, örneğin karaciğer, akciğer, göğüs, tiroid, ya da beynin, bir bölümünü ifade eder.

Lösemi

Kemik iliği gibi kan hücrelerini oluşturan dokuda başlayarak, çok sayıda anormal kan hücresinin üretilmesine ve kan dolaşımına girmesine neden olan kanserdir.

Lenf

Lenfatik sistemde, enfeksiyonlarla ve diğer hastalıklarla savaşmaya yardımcı olan hücreleri taşıyan berrak sıvıdır.

Lenfödem

Lenf birikimine bağlı şişliktir. Kanserin lenfatik sistem yoluyla sıvı boşaltımını engellemesi halinde ortaya çıkabilir. Ayrıca, lenfatik boşaltım sisteminin giriş kısmı ameliyatla alınmışsa veya radyoterapi gibi kanser tedavilerinden zarar görmüşse de bu durum oluşabilir.

Lobül

Lobun küçük alt birimleridir.

Lumpektomi

Kanserli ve etrafındaki bazı normal dokuların çıkarılması için yapılan işlemdir.

Lenf Düğümleri (lenf bezleri)

Bağışıklık sisteminin bir parçası olan küçük fasulye şeklinde bir yapıdır. Atık sıvı, atık ürünler ve zarar görmüş hücreleri boşaltırlar. Vücudun enfeksiyon ve hastalıklarla savaşmasına yardımcı olan beyaz kan hücrelerini içerirler.

Lenfoma

Lenfatik sistemde gelişen kanserlere verilen isimdir.

Lokal Terapi

Radyoterapi ve ameliyat gibi, vücudunuzun yalnızca belirli bir bölümünü etkileyen tedavilerdir.

Lenfanjiyogram

Lenfatik sistemin röntgen filmidir. Lenfatik kanallara verilen boya bütün sistemi gezer. Boya filmlerde lenfatik kanalların ve organların sınırlarını belirginleştirir.

Lenfosit

Kemik iliğinde yapılan, kanda ve lenf dokusunda bulunan bağışıklıkta rol oynayan bir çeşit beyaz kan hücresidir.

Lomber Ponksion

Omurganın alt kısmına iğne ile girilerek beyin omurilik sıvısının alınmasıdır.

Kan Beyin Bariyeri (Engeli)

Çok yakın aralıklı hücrelerden oluşan ve zararlı maddelerin beyne ulaşmasını önlemeye yardımcı olan bir kan damarları ve doku ağıdır.

Karaciğer

Karın boşluğunun sağ üst kısmında yer alan organdır. Kanı temizler ve safra salgılayarak sindirime yardımcı olur.

Kateter

Vücuda sıvı vermek ya da vücuttan sıvı çekmek için kullanılan esnek ince bir tür tüptür.

Kemik İliği Nakli

Zarar görmüş kemik iliği kök hücrelerinin yerine hastanın kendisinden ya da gönüllü vericiden alınan kök hücrelerin verilmesi işlemidir.

Kısırlık (İnfertilite)

Bir çiftin 12 ay boyunca düzenli cinsel ilişkiye girdiği ve korunma yöntemi uygulamadığı halde hamile kalamama durumudur.

Koloni Uyarıcı Faktörler (KUF)

Kan hücrelerinin yapımını uyaran maddelerdir.

Kötü Huylu (habis, malign)

Yakın dokuları işgal etme eğiliminde ve vücudun diğer bölümlerine yayılma özelliği gösteren kanserli hücreleri tanımlar.

Kan Sayımı

Karın Bölgesi

Vücudun pankreas bezi, mide, bağırsak, karaciğer, safra kesesi gibi organlarını içeren bölümüdür.

Kemik İliği

Kemiklerin ortasında yer alan; beyaz, kırmızı kan hücreleri ve plateletleri üreten yumuşak, süngersi dokudur. Kan hücrelerinin geliştiği yerdir.

Kemoradyasyon

Kemoterapiyi radyasyon terapisi ile birleştiren tedavidir. Kemoradyoterapi olarak da bilinir.

Klinik Çalışma

Kolonoskop

Kalın bağırsağın içini incelemeye yarayan; ince, ışıklı tüptür.

Kanal

Vücut sıvılarının içinden geçtiği ince yollardır.

Karsinojen

Kanser oluşumuna sebep olan herhangi bir etkeni ifade eder.

Kemik İliği Aspirasyonu

Genellikle kalça kemiği, göğüs kemiği veya uyluk kemiğinden küçük bir kemik iliği örneğinin alınması işlemidir.

Kemoterapi

Kanser hücrelerinin gelişimini durdurmak için ilaç ile yapılan tedavidir.

Klinik Evre

Kolorektal

Kalın bağırsak ve kalınbağırsağın son bölgesiyle (rektum) ilgili durumlardır.

Kanser

Anormal hücrelerin kontrolsüz bir biçimde bölünerek çoğaldığı hastalıklara verilen isimdir. Kanser hücreleri kan ve lenf yollarıyla vücudun diğer kısımlarına yayılırlar.

Karsinom

Deride, iç organları kaplayan veya örten dokularda başlayan kanserlerdir.

Kemik İliği Biyopsisi

Kemik iliğinden alınan örneklerin mikroskopta incelenmesi işlemidir.

Kist

Vücudun herhangi bir yerinde oluşabilen kapalı, kese benzeri bir doku cebidir. İçi sıvı, irin, hava veya başka bir maddeyle dolu olabilir.

Kök Hücre

Diğer hücre türlerinin geliştiği hücredir.

Kolostomi

Kalın bağırsağa, bağırsağın bir kısmı alındıktan sonra dışkının vücudu terk etmesi için vücudun dışarısından oluşturulan açıklıktır.

Malignan

Kanserli anlamına gelir. Malignan tümörler, vücudun farklı bölgelerine yayılma özelliğine sahiptir.

Melanosit

Melanin denilen deriye rengini veren maddeleri üreten ve taşıyan hücrelerdir.

Menopoz

Bir kadının adet kanamalarının tamamen kesildiği dönemdir.

Metastaz

Kanser hücrelerinin ilk oluştukları yerden vücudun başka bir yerine yayılması durumudur.

Modifiye Radikal Mastektomi

Memenin, koltuk altındaki bazı lenf düğümlerinin, göğüs kasları üzerindeki zarın ve bazen de göğüs duvarı kaslarının bir kısmının alındığı meme kanseri ameliyatıdır.

MRI (manyetik rezonans görüntüleme)

Vücudunuzdaki bölgelerin detaylı bir resmini oluşturmak için manyetizma kullanılan bir taramadır.

Mamogram

Meme röntgenidir. Görülemeyecek ya da hissedilemeyecek kadar küçük olabilen kanserleri tespit etmeye yardımcı olabilir.

Meme Başı Salgısı

Meme başından gelen sıvıdır.

Mens Döngüsü

İki adet dönemi arasında geçen aylık hormonal değişim döngüsüdür.

Mikrokalsifikasyon

Memede, hissedilemeyen ama ancak meme filminde gösterilebilen kalsiyum birikmesi. Kalsiyum görüntülerinden oluşan kümeler kanserin varlığına işaret edebilir.

Mol

Melanosit hücre kümeleri ve onları çevreleyen destek dokularından oluşan deri üzerinde kabarık iyi huylu oluşumdur (genellikle deri rengi, kahverengi, ya da taze renkli).

Multidisipliner ekip (MDT)

Hastayla ilgilenecek kişilerden oluşan ekibe verilen isimdir. MDT, doktorları, hemşireleri ve diğer sağlık uzmanlarını içerir.

Mastektomi

Memenin ameliyat ile alınmasıdır.

Meme Rekonstrüksiyonu

Meme alınma ameliyatı sonrasında meme şeklini yeniden oluşturmak için yapılan cerrahi işlemdir.

Menstrüasyon (adet kanaması)

Rahimden adetsel kan ve doku atımıdır. Menopoza kadar, menstrüasyon, hamilelikler dışında yaklaşık 28 günde bir meydana gelir.

Miyeloid

Kemik iliğinin bazı özelliklerini gösterme, kemik iliği kaynaklı, kemik iliğiyle ilgili olma durumunu belirtir.

Moleküler Test

Bir doku, kan veya diğer vücut sıvısı örneğindeki belirli genleri, proteinleri veya diğer molekülleri belirleyen bir laboratuvar testidir. Kanserin teşhis ve tedavisinde de kullanılır.

Mutasyon

Hücre DNA’sında meydana gelen herhangi bir değişikliktir. Mutasyonlar, hücre bölünmesi sırasındaki hatalardan veya DNA’ya zarar veren çevredeki maddelere maruz kalmaktan oluşabilir. Mutasyonlar zararlı, faydalı ya da etkisiz olabilirler. Eğer sperm ya da yumurtayı oluşturan hücrelerde oluşurlarsa diğer kuşaklara aktarılabilirler. Bazı mutasyonlar kansere ya da başka hastalıklara sebep olabilir.

Negatif sonuç

Bir şey tespit edilemediği anlamına gelir. Örneğin, negatif bir lenf nodu biyopsisi, lenf nodlarında kanser hücresi bulunmadığı anlamına gelir.

Neoadjuvan tedavi

Ana tedaviden önce uygulanan tedavidir. Ameliyattan önce tümörü küçültmek ve ameliyatı kolaylaştırmak veya daha etkili kılmak için kemoterapi uygulamak neoadjuvan tedavi örneğidir.

Nüks etme

Kanserin tekrarlaması durumudur. Kanser, ilk (primer) tümörle aynı yerde veya vücuttaki başka bir yerde tekrar oluşabilir.

Onkoloji

Kanser tanı ve tedavisinde uzmanlaşmış tıp alanıdır.

Oral yoldan

İlaç ve diğer maddelerin ağız yoluyla alınmasını ifade eder.

Orşiektomi (Orşidektomi)

Testislerden birinin operasyonla alınmasıdır. Her iki testis de alındığında, buna bilateral orşiektomi denir.

Over

Kadında yumurtanın oluştuğu bir çift üreme organıdır. Kalça boşluğunda rahmin her iki yanında yer alırlar.

Ödem

Vücut hücrelerinde, dokularında veya boşluklarında sıvı birikmesidir. Sıvıların toplandığı vücut bölümünde şişliğe neden olur.

Ön ilaç (ön ilaç uygulaması)

Bir test veya tedavi öncesinde verilen ilaçları belirtir. Örneğin, kemoterapiye başlamadan önce, kusma hissini (bulantı) önlemeye yardımcı olmak için bir ön ilaç verilebilir.

Palyatif bakım

Yaşam kalitesini artırmaya yönelik sunulan tedavidir. Palyatif tedavi, kanserli bir kişinin fiziksel, ruhsal, psikolojik ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamayı amaçlar.

Patolojik evre

Kanserli dokunun ameliyatla alınması ve incelenmesi sonrası elde edilen bilgilerle kanserin değerlendirilmesidir.

PET (pozitron emisyon tomografisi) taraması

Düşük doz radyoaktif glukoz (bir şeker türü) kullanılarak vücudun farklı bölgelerindeki hücrelerin cevabını belirleyen bir görüntüleme yöntemidir. Bir kanseri doğru olarak tanımlamak ve vücudun diğer bölgelerine yayılımını değerlendirmek için kullanılabilir.

Plazma

Kan hücrelerini taşıyan berrak, sarımsı sıvıdır. Pıhtılaşmayı sağlayan proteinler plazmada yer alırlar.

Pozitif sonuç

Bir şeyin tespit edildiği anlamına gelir. Örneğin, pozitif bir lenf nodu biyopsisi, lenf nodlarında kanser hücresi bulunduğu anlamına gelir.

Prognoz

Bir hastalığın olası sonuç veya seyri; iyileşme şansı ya da tekrarlama riskidir.

Pap testi

Rahim ağzından mikroskop altında incelenmek üzere hücre toplanmasıdır. Kanser olabilecek, kansere yol açabilecek değişiklikleri tespit etmek için kullanılır. Enfeksiyonlar, iltihaplanma gibi kanser dışı durumların bulunmasına yardımcı olabilir. Pap yayması olarak da bilinir.

Pediyatrik

Çocuklarla ilgili olan durumlar için kullanılır.

Peteşi

Toplu iğne başı gibi, kabarık olmayan, deri altında kanama nedeniyle oluşmuş yuvarlak kırmızı noktalardır.

Polip

Mukozadan organ boşluğuna doğru çıkan büyümelerdir.

Primer kanser

Bir şeyin tespit edildiği anlamına gelir. Örneğin, pozitif bir lenf nodu biyopsisi, lenf nodlarında kanser hücresi bulunduğu anlamına gelir.

Protez

Vücudun bie bölümünün yerine geçmesi amacıyla üretilen yapay parça.

Patolog

Hücre ve dokuları mikroskop altında inceleyerek hastalıkları tanımlamada uzmanlaşmış hekimdir.

Pelvis bölgesi

Karnın kalça kemikleri arasında kalan kısmı.

Plastik cerrah

Kazalar, doğumsal eksiklikler, ya da hastalık tedavileri sonucunda oluşan izleri ve şekil bozukluklarını azaltmada uzmanlaşmış cerrahtır.

Pompa

Belirli bir oranda kontrollü bir şekilde sıvı vermek için kullanılan cihazdır. İlaçların (kemoterapi ilaçları, ağrı kesiciler) ve besin maddelerinin verilmesinde kullanılır.

Profilaksi

Hastalıkları önleme girişimleridir.

Patoloji

Hastalıklar sonucu organlarda, hücresel düzeyde meydana gelen değişiklikleri inceleyen bilim dalıdır.

Periferik kök hücre nakli

Kanser tedavisi sırasında yok edilen kan yapıcı hücreleri, yerine koyma yöntemidir. Kemik iliğindeki kök hücrelere benzeyen ama dolaşımda bulunan olgunlaşmamış kan hücreleri tedavi sonrası verilerek kemik iliğinin toparlamasına ve sağlıklı kan hücreleri üretmesine yardımcı olunur. Nakil, otolog, yani şahsın önceden alınmış ve saklanmış kemik iliğininin nakledilmesi veya allojenik, yani başkası tarafından bağışlanmış iliğin kullanılması ya da sinjenik, yani tek yumurta ikizi tarafından verilen iliğin aktarılması şeklinde olabilir. Periferal kök hücre desteği olarak da bilinir.

Platelet

Kanamayı durdurmak için pıhtı oluşumunda rol alan kan hücresi tipidir. Trombosit olarak da bilinir.

Port Katater

Kan almak veya kemoterapi ve antibiyotikler gibi ilaçlar dahil olmak üzere çeşitli ilaçları vermek için damarlara kolay erişimi sağlayan bir cihazdır.

Progesteron

Adet döngüsü ve hamilelikte rol oynayan vücut tarafından üretilen bir hormon türüdür. Progesteron laboratuvarda da yapılabilir. Bir tür doğum kontrol yöntemi olarak veya adet bozukluklarını, kısırlığı, menopoz semptomlarını ve diğer durumları tedavi etmek için kullanılabilir.

Radikal mastektomi

Göğsün, göğüs duvar kaslarınını, ve koltuk altındaki bütün lenf düğümlerinin alındığı meme kanseri ameliyatıdır.

Radyoterapi

Kanser hücrelerini öldürmek ve tümörleri küçültmek için x-ışınları, gama ışınları, nötronlar, protonlar ve diğer kaynaklardan yüksek enerjili ışın kullanımıdır.

Radyasyon onkoloğu

Kanser tedavisinde ışın tanı ve tedavi yöntemlerinde uzmanlaşmış hekimdir.

Relaps

İyileşme periyodunu takiben kanser belirti ve bulgularının geri dönmesidir.

Radyoloji

Hastalığı teşhis veya tedavi etmek için radyasyon (röntgen gibi) veya diğer görüntüleme teknolojilerinin (ultrason ve manyetik rezonans görüntüleme gibi) kullanılmasıdır.

Remisyon

Kanserin belirti ve bulgularında azalma ya da kaybolmadır. Kısmi remisyonda belirti ve bulgular tamamen kaybolmaz. Tam remsiyonda ise, kanser vücutta olsa bile, kanserin tüm belirti ve bulguları kaybolur.

Radyonüklid tarama

Kanserli hücrelerin bulunduğu alanlar da dahil olmak üzere vücüdun iç bölgelerinin tarama resimlerini oluşturan bir sistemdir. Kişiye damar ya da ağız yoluyla küçük miktarda radyoaktif bir madde verilir, tarayıcı (scanner) isimli cihaz istenilen organda radyoaktivite ölçümü yapar. Radyonüklid taraması hastalığı teşhis etmek, evrelemek ve izlemek için kullanılır.

Risk faktörleri

Bir kişinin bir hastalığı geliştirmesiyle ilgili riskini arttıran şeylerdir. Kanser için risk faktörlerinin bazı örnekleri yaş, ailede belirli kanser öyküsü, tütün ürünlerinin kullanımı, radyasyona veya belirli kimyasallara maruz kalma, belirli virüs veya bakterilerle enfeksiyon ve bazı genetik değişikliklerdir.

Santral kateter

Göğsünüzdeki damarlardan birine takılan, ince, uzun, içi boş ve esnek bir tüptür. Kemoterapi gibi tedavileri, antibiyotikler, damariçi sıvıları vermek ve test amaçlı kan örnekleri almak için kullanılabilir.

Sentinel (nöbetçi) lenf nodu biyopsisi

Tümörün hemen yanından verilen boya ya da radyoaktif maddeyle tümörün ilk yayılım yolunda yer alan lenf düğümlerinin (sentinel lenf düğümleri) belirlendiği ve tümör olup olmadığının tespiti için çıkartıldığı yöntemdir.

Splenektomi

Dalağı ameliyat ile çıkarma işlemidir.

Segmental mastektomi

Kanserin, etrafında bir kısım normal dokunun, tümör altındaki kas zarının ve genellikle de koltuk altındaki bazı lenf düğümlerinin de alındığı ameliyattır. Parsiyel (kısmi) mastektomi olarak da bilinir.

Sigmoidoskop

Kalın bağırsağın içini incelemek için kullanılan ince ışıklı tüp benzeri alettir.

Stoma

Vücudun içindeki bir bölgeden dışarıya doğru ameliyat ile oluşturulmuş açıklıktır.

Tanı

Bir kişinin sahip olduğu semptom ve bulgulara dayanarak kişinin hastalık ya da durumunun belirlenmesini içeren tıbbi işlemlerdir. Bir sağlık öyküsü, fizik muayene ve kan testleri, görüntüleme testleri ve biyopsiler gibi testler tanı koymaya yardımcı olmak için kullanılabilir.

Timus

T lenfosit hücrelerinin büyüdüğü ve çoğaldığı lenfatik sistemin parçası olan organlardan biridir. Timus göğüs bölgesinde göğüs tahtasının altındadır.

Trakeostomi

Bazı gırtlak kanseri ameliyatlarından sonra, hastanın soluk borusuna nefes alabilmesi için bir açıklık oluşturulmasıdır.

Tümör belirteçleri

Bazı kanser türlerinin ürettiği proteinlerdir. Bunlar kanda tespit edilebilir ve doktorların kanseri teşhis etmesine ve tedavilerin ne kadar başarılı olduğunu görmelerine yardımcı olabilir.

Tarama

Belirtileri yokken hastalığın teşhisi için yapılan test ve işlemlerdir.

Tıbbi onkolog

Kanser tanı ve tedavisinde uzmanlaşmış hekimdir.

Transfüzyon

Kan bileşenlerinin ya da tam kanın damar yoluyla dolaşıma verilmesi işlemidir. Kullanılan kan başka bir kişi tarafından bağışlanmış, ya da hastadan daha önceden alınmış ve depolanmış olabilir.

Tedavi döngüsü

Bir tedavi seansı ve bir dinlenme periyodunu belirtir. Kemoterapi gibi bazı kanser tedavileri döngüler halinde uygulanır. Bir döngüde, size kemoterapi uygulanan zaman ve bunu takiben kemoterapiye tekrar başlamadan önceki dinlenme periyodu yer alır. Bir tedavi kürü, bir dizi döngüden oluşur.

Torasik

Göğüs ile ilgili durumları ifade eder.

Trombosit

Kanda bulunan bir hücre türüdür. Trombositler, vücudun bir yerinde kesik oluştuğunda veya herhangi bir nedenle morarma olduğunda kanın pıhtılaşmasına yardımcı olur. Kemoterapi, kandaki trombosit sayısını geçici olarak azaltabilir ve sizi kanama ve morarmaya daha eğilimli hale getirir.

Terapi

Tedavi anlamında kullanılan başka bir kelimedir.

Total mastektomi

Tüm memenin alındığı ameliyattır. Kolun altındaki bazı lenf düğümleri de çıkarılabilir.Basit mastektomi olarak da bilinir.

Tümör

Hücreler olması gerekenden daha fazla bölündüğünde ortaya çıkan veya gerektiğinde ölmeyen anormal doku kütlesidir. Tümörler, benign (kanserli olmayan) veya malignan (kanserli) hücrelerden oluşabilir.

Ultrason taraması

Vücudun içindeki doku ve organları görüntülemek için yüksek enerjili ses dalgalarının kullanıldığı bir yöntemdir.

Ultrasonografi

Gönderilen ses dalgalarının vücuttaki doku ve organlardan değişik yansımalarına bağlı olarak bilgisayar tarafından resmedilmesidir.

Ultraviyole radyasyon (Morötesi radyasyon)

UV ışınım, güneşten gelen görünür enerjinin bir parçası olup deri kanserlerinin en büyük etkenidir.

Ülseratif kolit

Kalın bağırsağın içi yüzeyinde ülserler oluşturan, sürekli iltihaplanma durumudur. Bu durum kendini karın ağrısı, kramplar ve kanlı dışkılama ginbi belirtiler ile gösterir.

Ürostomi

Bazı ameliyat türlerinden sonra, üriner sistemin (mesane ve böbrekler) karın derisine ağızlaştırılmasıdır. İdrarı biriktirmek için açıklığın (stoma) üzerine bir torba takılır.

V – W

X-ışını

Yüksek enerjili radyasyon tipidir. Düşük dozlarda, x-ışınları vücudun içerisinin resimlerini çekerek hastalıklara tanı koymada kullanılır.

Yan etkiler

Tedavinin sağlıklı doku ve organları etkilemesiyle oluşan problemlerdir. Kanser tedavisinin yaygın yan etkileri yorgunluk, ağrı, bulantı, kusma, kan hücresi sayımlarında düşme, saç dökülmesi, ve ağız yaralarıdır.

Spread the love

Sürdürülebilirlik Sözlüğü

Doğal Besin Beslenme Sözlüğü

Related Posts

Yorum gönder Yanıtı iptal et