Rodrigo’nun 1939 yılında bestelediği “Gitar Konçertosu“nun hikayesi…

Rodrigo 22 Kasım 1901 tarihinde ailesinin onuncu ve son çocuğu olarak İspanya’nın Valencia şehrinde doğar. Üç yaşına geldiğinde İspanya’da baş gösteren difteri salgınında gözlerini kaybetmesinin ardından ailesi tarafından müziğe yönlendirilmesi ile yazgısı belirlenmiş olur.

Rodrigo’nun müzik kariyeri sekiz yaşında iken solfej, keman ve piyano eğitimi ile başlar. Kariyer basamaklarını hızla çıkan Rodrigo 1927 yılında müzik eğitimini Paris’te sürdürmek için Fransa’ya yerleşir ve yaklaşık 5 yıl Paul Dukas’la çalışır.

Rodrigo Gitar Konçertosu (Rodrigo Guitar Concerto)

İstanbullu piyanist bir Türk kızı, Victoria Kamhi…

Paris’te geçirdiği yıllar üstadın sadece müzikal diline değil, yüreğine de derin bir çentik atar. Yüreğine kazınmış olan bu çentiğin adı piyanist Victoria Kamhi’dir. Her ne kadar Victoria 1905 yılında İstanbul’da doğmuş olsa da kökleri İspanya’ya dayanmaktadır.

İspanya’da yaşayan Yahudilere 1496 yılında çıkarılan Elhamra Kararnamesi ile “Ya Hristiyan olun ya da İspanya’yı terk et” denilir. Bu noktada II. Beyazıt Osmanlı İmparatorluğu’nun kapılarını ülkelerini terk eden Yahudilere açar. Böylece İspanya’dan kaçan Yahudiler İmparatorluğun farklı bölgelerine yerleştirilir ve bu Yahudiler İbranice’de İspanya anlamına gelen Sefarad adıyla anılmaya başlar.

Rodrigo’nun gözümün nuru (light of my eye) dediği can yoldaşı Sefarad Victoria ile yolları Paris’te kesişir. Rodrigo üç yıllık birliktelikleri sonrasında piyanist Victoria Kamhi ile 19 Ocak 1933 yılında ile evlenir. Evlilik sonrası Kamhi piyano kariyerinden vazgeçerek kendi müzik kariyerini Rodrigo’nun kariyerine adar.

Rodrigo bestelerinin taslaklarını görme engelliler için geliştirilen Braille sistemini kullanarak yazarmış. Sonrasında bestelerini bir müzik kopyacısına nota nota yazdırır ve eserinin son dokunuşlarını karısı ile yaparak eserini tamamlarmış.

Rodrigo çiftinin 1933 yılı ila İspanya iç savaşının başladığı 1936 yılı arası adeta bir balayı tadında geçirir. Çiftin balayı duraklarından biri de Aranjuez kentindeki yazlık sarayın bahçeleridir. Elele dolaştıkları bahçelerdeki manolya kokusu, çeşmelerin fısıltıları, kuş sesleri adeta bir aşk şarkısının notalarını oluşturur.

Rodrigo Eylül 1938 tarihinde bir müzik etkinliği için San Sebastian’a gider. Paris’e dönüş yolunda arkadaşı Regino Sainz de la Maza ile bir akşam yemeği yer. Maza, Rodrigo’dan bir gitar konçertosu bestelemesini ve İspanya’ya bavulunda bu konçertonun notaları ile dönmesi talebinde bulunur. Aslında bu talep bir tarafıyla meydan okumadır. Çünkü Rodrigo daha önce bir gitar konçertosu bestelememiştir. Rodrigo bu meydan okumayı alıp zihninin cebine koyar ve hamile karısı Victoria’nın yanına döner.

II. Dünya Savaşının arifesidir. Paris sokaklarında savaş öncesi sıkıntının kekre tadına, yokluk ve yoksulluk eşlik etmektedir. Victoria 7 aylık hamiledir. Victoria bir sabah aniden acılar içinde kıvranmaya başlar. Hastaneye kaldırılır ve bebeğini kaybeder. Victoria hastanede ölüm kalım mücadelesi verirken, Rodrigo evdeki piyanonun başında endişe dolu duygusal gelgitler içinde tuşlara basmaktadır.

İşte Regino Sainz de la Maza ile iddialaştığı ve ona ithaf ettiği gitar konçertosu bestesi böyle bir ortamda ortaya çıkar. Rodrigo’nun zihninin kıvrımlarında yer alan Aranjuez Bahçeleri, Guernica bombalaması, 7 aylıkken kaybettiği bebeğinin acısı, yokluk ve yoksulluk nedeniyle sattığı piyanosu notalara dökülür.

Rodrigo konçertoya dair her şeyin zaten belleğinde olduğuna şaşırdığını ve birden ortaya çıktığını belirtir. İlk olarak konçertonun 2. Bölümü olan Adagio bölümünün zihninde çalmaya başladığını ve bir defada notaya döküldüğünü, ardından da konçertonun 3. bölümünün notalarının devan ettiğini belirtir. En son bestelenen bölüm konçertonun 1. bölümüdür.

Rodrigo ve Victoria 1 Eylül 1939 tarihinde başlayan II. Dünya Savaşından 2 gün önce yeniden İspanya’ya döner. Rodrigo’nun tahta bavulunda Maza’nın meydan okumasına karşılık kaleme alınmış olan bir gitar konçertosu bulunmaktadır. Konçertonun adı “Concierto de Aranjuez” dır yani bildiğimiz adıyla Rodrigon’un Gitar Konçertosu’dur ..

Ve radrigo’nun İspanyol doğasına ve kültürüne duyduğu sevgiyi yansıtır.. Konçertonun Adagio kısmı, hem hüzün hem de umudun sesi olarak dünya çapında yankı bulmuş ve bir dayanıklılık simgesi haline gelmiştir.

www.bilimsanatyolu.com