İnsanlık Tarihinin 9 Büyük Salgını

COVID-19 pandemisiyle birlikte yeniden hatırlanan salgın hastalıkların tarihi insanlık tarihi kadar eski. Günümüze kadar endemik, epidemik ve pandemik karakterli yaşanan çok sayıda salgında milyonlarca insan hayatını kaybetti. Büyük yıkımlar bırakan dokuz salgını derledik.

1. Kara Veba (75-200 milyon kişi)

Dünya genelinde en fazla insanın ölümüne sebep olan pandemilerin başında 1347 Veba Salgını gelmekte. Hasta olan kişilerin bedenlerinin öldükten sonra kısa süre içinde mor-siyah renk alması nedeniyle kara ölüm olarak da adlandırılan hastalık, 1346 ile 1353 yılları arasında Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika’da 75 ile 200 milyon arasında insanın hayatını kaybetmesine neden oldu. Kara vebayla küresel nüfusta %17-54 arası, Avrupa nüfusunda ise %30-60 arası azalma meydana geldi. 

2. Çiçek Hastalığı (56 milyon)

Çiçek hastalığı – 56 milyon kişi

Virüs kökenli bulaşıcı bir hastalık olan çiçek hastalığı, bulaştığı kişinin vücudunun tüm bölgelerinde içi irin dolu kabarcıklar oluşmasına sebep oluyor.  Bu virüse enfekte kişilerin izolasyonu ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından 1967 yılından itibaren dünya genelinde uygulanmaya başlanan agresif aşılama programı sonucu 1980 yılın mayıs ayında hastalık yeryüzünden silindi. 1980’de sona erene kadar ise çiçek hastalığına bağlı olarak yaklaşık 56 milyon kişinin hayatını kaybettiği tahmin ediliyor. 

3. İspanyol Gribi (40-50 milyon)

İspanyol Gribi (40-50 milyon)

Birinci Dünya Savaşı’nın sonrasında Domuz Gribi olarak bilinen H1N1 virüsünün alt türünün yol açtığı grip salgınında 40 ile 50 milyon arası insan hayatını kaybetti. Salgın İspanya’da başlamamasına rağmen “İspanyol Gribi” olarak adlandırılmasının nedeni ise I. Dünya Savaşı’nda yer almayan İspanya’da salgın konusunun basında ilk kez gündeme gelmesi.

4. Jüstinyen Vebası (30-50 milyon)

Jüstinyen Vebası (30-50 milyon)

Tarihteki ilk veba salgını olarak kabul edilen Jüstinyen Vebası, 541-549 yılları arasında gerçekleşti. Küresel ölçekte 30 ile 50 milyon arası insanın hayatını kaybettiği veba, başta Doğu Roma İmparatorluğu ve başkenti Konstantinopolis’in yanı sıra Sasani İmparatorluğu ve Akdeniz çevresindeki bütün liman kentlerini etkiledi. Vebaya dönemin Bizans İmparatoru Jüstinyen’in ismi verildi.

5. HIV/AIDS (35 milyon)

HIV/AIDS (35 milyon)

AIDS, 1980’lerin başında Orta ve Güney Afrika’da ortaya çıktı. Bilinen ilk AIDS vakaları ise 1981 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin New York ve Kaliforniya eyaletlerinde rapor edildi. İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü’nün (HIV) yol açtığı Edinimsel Bağışıklık Eksikliği Sendromu (AIDS) sonucu günümüze kadar yaklaşık 35 milyon kişi hayatını kaybetti.

6. Cocoliztli Salgını (15 milyon)

Cocoliztli Salgını (15 milyon)

16. yüzyılda Yeni İspanya diye bilinen günümüz Meksika’sı ve Guatemala’sına tekabül eden bölgede gerçekleşen ve kanamalı salgın olarak bilinen hastalık sonucu 15 milyona yakın kişi hayatını kaybetti. İspanyol sömürgecilerinin gelmesinin ardından ortaya çıkan salgına dair tifüs, kızamık veya çiçek hastalığı teorileri çıkmış olsa da hastalığa neyin sebep olduğu henüz ortaya konulamadı. Hastalığa, bölgenin yerli Nahuatl dilindeki hastalık veya kötülük olarak çevrilebilecek “cocoliztl” adı verildi.

7. Antonine Salgını (15 milyon)

Antonine Salgını (15 milyon)

Antoninus vebası veya Galen’in vebası diye bilinen salgının 165 ve 180 yılları arasında yaşandığı tahmin ediliyor. Salgının çiçek hastalığı ya da kızamık kaynaklı olduğu düşünülüyor. Roma İmparatorluğu’nda büyük bir yıkım bırakan salgının Antonine ismini almasıysa hastalık sırasında hayatlarını kaybeden eş imparatorlar Lucius Verus ve Marcus Aurelius’un hanedan isimlerinin Nerva-Antonine olmasıdır. Salgına veba denmesinin nedeniyse İngilizce plague kelimesinin zaman içerisinde gerçek anlamı olan “veba”nın yanı sıra bütün pandemiler için kullanılmaya başlamasıdır. Antonine Salgını’nın 15 milyona yakın kişinin ölümüne neden olduğu tahmin ediliyor.

8. Üçüncü Veba Salgını (12 milyon)

Üçüncü Veba Salgını (12 milyon)

1855’te Çin’in Yunnan kentinde başlayan hıyarcıklı (bubonik) veba salgını, tarihin en ölümcül salgınlarından biri olarak kayıtlara geçti. Dünya Sağlık Örgütü tarafından 1960 yılına kadar aktif olarak kabul edilen salgında çoğunluğu Hindistan ve Çin’de olmak üzere yaklaşık 12 milyon kişi yaşamını yitirdi.

9. Covid-19 Pandemisi (7 milyon)

Covid-19 Pandemisi (7 milyon)

Çin’in Wuhan bölgesinde 2019 yılı Aralık başında görülen, insandan insana geçen ve solunum yolu enfeksiyonuna sebep olan COVID-19 için 30 Ocak 2020’de Dünya Sağlık Örgütü tarafından küresel bir sağlık acil durumu ilan edilmişti. 11 Mart 2020’de ise virüs, küresel salgın hastalık (pandemi) olarak belirlendi. 2020 Mart’ından bu yana hayatımızda olan COVID-19 nedeniyle şu ana kadar 7 milyona yakın insan hayatını kaybetti.

Kaynak: www.dogrulukpayi.com

www.bilimsanatyolu.com