Günün öyküsü: Soru sorabilmek…

Bu resimdeki kişi, Albert Einstein’ı susturan ve onu büyük bir izleyici kitlesinin önünde düşünceli bir şekilde başını kaşımasına neden olan genç adamın yüzüdür.

Kemikli bir yüze ve mısır püskülü saç stiline sahip bu uzun boylu genç adam, ünlü Albert Einstein’ı ikinci kez düşünmeye zorladı ve bir dakika sonra, bir konferansta sunmayı yeni bitirdiği bir denklemi geri çekti.

Yıl 1930’du ve etkinlik Leipzig’de düzenlenen bir Alman Fizik Derneği konferansıydı. Dernek başkanı, Einstein’ı coşkulu alkışlar arasında yaptığı muhteşem konuşması için derinden övdükten sonra, izleyicilerden herhangi birinin sorusu olup olmadığını sordu. Bir süre salonda sessizlik hakim oldu. Dünyanın en saygın fizikçilerinden biri olan Einstein’a kim soru sormaya cesaret edebilirdi?

Odanın son sırasından, kırık bir Almancayla, seyircileri büyüleyen sözcükler tüküren çocuksu bir ses yükseldi:

“Profesör Einstein’ın söyledikleri aptalca değil, ancak yazdığı ikinci denklem birinciden çıkmıyor. Aslında, yapılmamış daha fazla varsayım gerektiriyor ve daha da kötüsü, olması gerektiği gibi değişmezlik kriterini karşılamıyor.” diye yankıladı korkusuzca.

Tüm başlar refleks olarak herkesi inanmazlığa boğan, bastırılamaz şaşkınlıklarını yutucu sessizliğe hapsedemeyen bu cesur, meydan okuyan sese doğru döndü.

Bu tuhaf şaşkınlık denizi altında nefes almaya çalışırken, bunun kim olabileceğini merak ederken, Einstein tahtadaki söz konusu hatalı denklemi incelemekle meşguldü, yeni vahiy karşısında neredeyse büyülenmiş gibiydi, bıyığını mekanik olarak kaşıyan eli hariç. Yaklaşık 60 saniye gibi görünen bir sürenin ardından, Einstein arkasını döndü, hatasını kabul etti ve şöyle dedi:

“Şu genç adamın gözlemi tamamen doğru. Bu nedenle bugün size söylediğim her şeyi unutmanızı rica ediyorum.”

O gün, tam o anda, kader 22 yaşındaki o korkusuz genç adamı bilinmezlikten çekip çıkardı ve onu Sovyetler Birliği’nin önde gelen teorik fizikçisi yaptı, tartışmasız Dünya’nın kayalık gezegenini aydınlatan tüm zamanların en büyük dâhilerinden biri. İşte, o Lev Davidovich Landau’ydu, bayanlar ve baylar.

Benzer şekilde, o gün, Albert Einstein gerçek bilginin onu barındıran herhangi bir et kabına bahşettiği türden saf bir tevazu gösterdi. Gerçek eğitim alçakgönüllü kılar, tam tersi değil.

Kaynak: Giuseppe Mussardo’nun “Bilimin ABC’leri”, 2020, Springer.

www.bilimsanatyolu.com