Etrafımız neden çöplüğe dönüşüyor?

Çevre kirliliğinin bileşenlerinden biri, insanların uygunsuz biçimde attıkları çöpler. Peki insan yaşadığı çevreyi kirletirken neden bu kadar umursamaz? Yol kenarlarında biriken pet şişeler veya torbalar… Ormanların içinde biriken molozlar, plastik atıklar… Denizlerin içinde yüzen naylon torbalar. Plajları kaplayan sigara izmaritleri. Bir insanı sokağa boş bir teneke kutu atmaya ya da çöp dolu bir çöp torbasını yola atmaya ya da çürümüş bir şilteyi oyun alanında bırakmaya iten nedir?

Sadece bencillik mi?

The Irish Times potalında yayınlanan bir makalede, California Eyalet Üniversitesi’nden Prof Paul Wesley Schultz, etrafı kirletmenin ve en olmayacak yerlere çöp atmanın sadece bir bencillik sorunu olmadığını iddia ediyor. Schultz’a göre; bir alan çöpten arınmışsa ve bakımlıysa, insanların o yere çöp atma olasılığı çok daha düşük. Schultz, çözümün üçte ikisinin bu, üçte birinin ise kişinin kendisi olduğunu savunuyor.

İşte çöp atmanın nedenleri…

Conserve Energy Future’da yayınlanan bir makale ise çöp atmanın nedenlerini şöyle sıralıyor:

1. Bir alanın zaten çöple dolu olması
Araştırmalar, bir alanda çöp varsa insanların oraya çöp atma eğilimlerinin yüksek olduğunu gösteriyor.

2. İnşaat projeleri
Çöplerin büyük bir kısmı inşaat projelerinden ve inşaat işçilerinin yemek atıklarından geliyor.

3. Tembellik ve dikkatsizlik
Tipik olarak insanlar çok tembel hale geldi ve bu da çöpü uygun şekilde atmak konusunda isteksizlik yaratıyor. Dikkatsizlik de insanların düşünmeden çöpleri herhangi bir yere atmasının başlıca nedenlerinden biri.

4. ‘Bir şey olmaz’ inancı
İnsanlar yaptıkları şeyin bir sonucu olmadığını sanıyor ve umursamıyorlar.

5. Çöp kutusu eksikliği
Halka açık çöp kutusu eksikliği, yaygın çöplük görüntüsünün sorumlularından biri. Bazı yerlerde var ama yeterli değil. Var olanlardan bazıları da kötü yönetiliyor. İnsanlar ağzına kadar dolmuş ve kötü kokan bir konteynere yaklaşmak yerine, çöplerini yakınlarındaki bir yere bırakıyorlar. Rüzgâr ve hayvanlar da çöpün taşınmasına neden oluyor.

6. Yetersiz çevre eğitimi
Birçok insan, çöp atmanın çevreyi olumsuz etkilediğini bilmiyor ve her yere çöp atmaya devam ediyor.

7. Düşük para cezaları
Birçok ülkede çöp atma cezaları oldukça düşük hatta böyle bir ceza yok. Birçok insan bunu, yaptığı şeyi normalleştiren bir durum olarak algılıyor.

8. Sürü psikolojisi
Psikolojiye göre, bilinçsizce de olsa birlikte vakit geçirdiğimiz insanlardan etkilenmemiz doğamızın bir parçası. Çevremizdeki insanlar çöp atmak konusunda çok titiz ve bilinçliyse davranış kalıplarından etkileniyoruz. Tam tersi durumda ise etrafı kirletmek bizi rahatsız etmiyor.

www.bilimsanatyolu.com