Tarih Boyunca Yakılıp Yıkılmış Kütüphaneler

Üzülerek belirtelim ki, tarih boyunca, insanlığın ortak malı kütüphaneleri, onca birikimi yakan bir takım caniler ortaya çıkmış, her biri birer mücevher değerinde kitaplar adeta katliama uğramıştır.

Kitap insanın insanlaşma mücadelesinde en önemli taşıyıcıdır. Geçmişi bugüne, bugünü geleceğe taşıyan böylece insan neslinin değerini artıran, insan denen canlıya değer veren olgudur.

Maalesef günümüzde belki kütüphane yakılmıyor ama daha kötüsü ülkemizde kitap okuyanın sayısı dünya milletleri arasında iyi bir durumda değil.

Son istatistiklere göre:

Japonya’da 1 yıl içinde kişi başına düşen kitap sayısı: 24.

Yunanistan’da: 10

Fransa’da: 14

Türkiye’de ise 1 Kitap 6 kişiye düşüyor.

Japonya nüfusun %14’ünün, ABD’de %12’inin, İngiltere’de %21’inin “düzenli kitap okuma alışkanlığı” var Türkiye’de %1 değil. Binde 1 de değil on binde 1.

Türk insanı günde 5 saat televizyon seyrediyor. Kitap okumaya ayırdığı zaman ise yılda 6 saat!  Günde 16 saniye! Televizyon izleme oranı kaç? %95!

Kitaba Norveçli bir yılda 137, Alman 122, Belçikalı ve Avusturyalı 100, Güney Koreli 39 dolar ayırıyor. Dünya ortalaması 1,3 dolar. Biz ise yılda 45 sent ayırabiliyoruz.

Yine de son yıllarda Türk yayınevlerinin sayısı ve yayınladıkları kitap sayısı arttı. Kitap sektörü milyarları bulan genişliğe ulaştı. Özellikle anne babalar ve gençlerimiz kitabın önemini yeniden kavradı.

Tarih boyunca şu veya bu nedenle ama insanlığa karşı işlenmiş bir suç olduğu açık, yakılan 10 büyük kütüphanenin adları ve özellikleri şöyledir:

1-PERS (İRAN) KÜTAPHANESİ (MÖ. 3)

Persepolis Kütüphanesi, “Büyük” denen ama yaptığı bu olayla sıradan bir çapulcudan ileri gitmeyen İskender ve askerleri tarafından yakılmıştır.

Böylece antik dönem Doğu’suyla ilgili insanlık belleği boşaltılmış geriye küller ve boş bir zihin kalmıştır.

Zerdüştlüğün 12 bin manda derisine yazılmış olan Avesta adlı kutsal kitabı da bu kütüphanede yakıldı ve yok oldu.

2-SİBİLLİ (SİBYLLA) YAZITLARI (MÖ. 75)

İtalya’nın antik dönemine ait bu kütüphane Apollon tarikatı rahipleri tarafından yok edildiği bilinmektedir. Roma’da ki fanatik Apollon tarikatı rahipleri, bağnaz ruhlarını yakan ateşi, Sibilli yazıtlarını yerle bir ederek söndürme yolunu seçmişlerdir.

3) İSKENDERİYE KÜTÜPHANESİ (MS. 5)

Romalılar tarafından yakıldığı iddia edilmektedir.

MÖ. 30’da Marcus Antonius ile Octavius’un imparatorluk mücadelesinde arası açılır. Octavius deniz savaşında Marcus Antonius’u yenerek Mısır’a gelir. Savaş burada da sürer. Romalıların kendi aralarında yaptığı sokak savaşını uzaktan izleyen Cleopatra “Eyvah kütüphanem!” diye haykırdığı duyulur.

400 bin kitaplık dillere destan kütüphane belki de o zaman yanıp kül olmuştur!

(Bu savaş sırasında umudunu yitiren Cleopatra intihar eder, peşinden Antonius.)

İskenderiye Kütüphanesi’ni paganlar ile Hıristiyanlar savaşı sırasında İmparator I. Theodocius’un (250-350) yaktırdığı ikinci rivayettir.

Üçüncü iddiaya göre ise Halife Ömer, Mısır fatihi komutan Amr İbn al-As’a Halife Ömer yaktırmıştır. (651)

Hangisi doğru bilmiyoruz ama dediğimiz gibi ateş olmayan yerden duman çıkmaz; tarih bu kütüphanelerin adlarını bugüne boşuna taşımaz!

Şimdi yakılan kütüphanenin yerinde 1995-2002 yılları arasında inşa edilen yeni bir kütüphane var.

4) BAĞDAT KÜTÜPHANESİ (MS. 6)

Halife Ömer, günlerce yakmayla bitmeyen yüz binlerce kitabı yaktırma emri vermeden önce tarihe geçen şu talihsiz sözleri sarf etmişti: “Bu kitaplarda yazılanlar Kuran’da varsa, onlara gerek yoktur; Kuran’da yoksalar, o zaman da onlara gerek yoktur!“

Bu sözün gerçekte söylenip söylenmediğini kimse bilmiyor. Hatta o dönemde Bağdat’ın bir köy olduğunu Abbasiler tarafından kurulduğunu kütüphanenin gerçekte 1258’de kenti alan Cengiz Han’ın torunu Hülagü’nün Bağdat’ı kuşatıp 500 yıllık Abbasiler’i yıktığında yaktığı rivayet edilmektedir.

Ancak ateş olmayan yerden duman çıkmaz! Böyle bir kütüphanenin yakıldığı açıktır!

5) İSTANBUL KÜTÜPHANESİ (MS. 13)

Yakıldığı yüzde yüz bilinen gerçeğe en yakın kütüphane yakma olayı İstanbul’da olmuştur.

Haçlılar tarafından yakılmıştır. Ünlü tarihçi Steven Runciman‘ın muhteşem eseri Haçlı Seferleri Tarihi kitabında yazdığı gibi, “Bütün dünya tarihinde dördüncü haçlı seferinden daha büyük bir cinayet işlenmemiştir.”

İstanbul yağmasının tarihte örneği görülmemiştir. Aynı yazar, Fransızlar ve Flamanlar (Hollandalılar)dan oluşan bu güruhun kenti yağmalamada yalnızca “öldürme, ırza geçme ve susuzluklarını gidermek için şarap içerken duraklıyorlardı!”

İşte Doğu’nun kitaplarını yıllardır koruyan Bizans “Konstantinopolis” kütüphanesi de böyle yakıldı kül edildi. İstanbul’un kiliseler dahil tüm ziynet eşyası çalındı yağmalandı. Yoksul kulübeler bile yağmalandı.

6) ORTAÇAĞ AVRUPASINDA YAKILAN KİTAPLAR

M.S. 14 yüzyılda Ortaçağ Avrupası’nda Katolik Kilisesi’nin yaktığı kitaplar: Skolastik düşüncenin kıskacında ki Ortaçağ Avrupası’nda, Katolik Kilisesi’nin doğmalarına aykırı bilgilerin yer aldığı binlerce kitap, bu kitapları yazanlarla birlikte yakılarak yok edilmiştir.

7) ENDÜLÜS EMEVİ KÜTÜPHANESİ (MS. 15)

İspanyollar tarafından yakılmıştır. Avrupa’nın güney doğusunda 711-1492 yılları arasında her türlü gelişimi ile çok büyük bir uygarlık kurmuş Endülüs Emevi Devleti, İspanyollar tarafından yıkılınca Avrupa topraklarında Müslüman izini silmek, unutturmak için o muhteşem kitapları yakmıştır.

Başrolde engizisyon rahipleri vardır. İspanyol engizitörleri, çok değerli Arap Endülüs kitaplıklarını yakmışlardır.

Tarihe bakıldığında daha dün gibidir; yalnızca 500 yıl önce! Geriye yalnızca kütüphanenin sütunları kalmıştır.

8) MAYA VE İNKA ELYAZMALARI (MS. 16)

İspanyollar tarafından yakılmıştır.

Endülüs Kütüphanesi yakıp yıkan İspanyollar binlerce kilometre ötedeki uygarlığa da yetiştiler: Muhteşem Maya Uygarlığının tüm kalıtlarını yaktılar!

9) BERLİN KÜTÜPHANESİ (1945)

Rusların eline geçmesin diye Naziler tarafından yakılmıştır!

Savaş öncesi zararlı kitap yakmakla ünlü Naziler savaş sonunda Ruslara kalmasın diye ünlü Berlin Kütüphanesini de yaktılar. Kalan arkeolojik eserler ve kıymetli kitaplar şu an Moskova müzesindedir.

10) BAĞDAT KÜTÜPHANE ve TARİH MÜZESİ (9 Nisan 2003)

Daha dün Amerika ve emperyalist Batı ittifakı tarafından işlenen bir suçtur. Binlerce yıllık 17 bin tarihî eser ve yüz binlerce el yazması kitap, önce Amerikalı askerler, tarihî eser kaçakçıları, sonra da Bağdatlılar tarafından yağma ve talan edildikten sonra yakılmıştır!

İnsanlığın kitaba karşı işlediği suçlar bugün de “aynen” devam etmektedir!

DİĞER BAZI YAKILAN KÜTÜPHANELER

-MÖ. 212 ‘de Çin’in mitolojik beş kralından biri olan Chin Shin Huang, Çin’le ilgili bütün kitapların ve edebi eserlerin yakılmasını emretmiştir. Büyük kraliyet kütüphanesi de dahil bütün kütüphaneler yok edilmiş ancak bazı metinler mağaralarda ve manastırlarda saklanmışlardır. 100 yıl sonra Wang Tao-Shih isimli Taocu bir rahip, bazı mağaralarda yer alan bu kütüphanelerin kalıntılarını bulmuştur.

-MS. 700 yılında Katolik el yazmalarının yakılması: Cahil ve mutaassıp papazlar ilk Katoliklerden kalma 10 000 ruloluk el yazmasını yakmışlardır.

-MS. 783’de Bizans kitaplıklarının yakılması: İsoryalı Leon Bizans kitaplığında ki 300 000 kitabı yakmıştır.

-MS. 789. Torur, Nantes ve Toledo kitaplıklarının yakılması: Frank ve Lombard kralı, Karolenj Devleti’ni imparatorluk statüsüne yükselten, Fransa’nın temellerini atan Charlemagne (Büyük Kral), içinde binlerce kitap bulunan bu kütüphaneleri ateşe vermiştir.

-Bütün bunlara kitabı yasak yayın bilip suç unsuru olarak değerlendiren 12 Eylül darbesi “yasak kitap” tutuklamaları sırasında, çocuklarını korumak için kitaplarını gizlice yakan yüz binlerce aileden söz edilmektedir.

Kaynak: veryansıntv.com