Kuzey Anadolu Fay Hattı hakkında neler biliniyor?

İstanbul’da 6,2 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. AFAD, 23 Nisan Çarşamba günü meydana gelen bu depremden yaklaşık bir saat sonra 5,9 büyüklüğünde bir sarsıntı daha rapor etti.

Bilim Akademisi üyesi yer bilimci Prof. Dr. Naci Görür, yaptığı paylaşımda ilk depremin “Kumburgaz Fay zonunda” olduğunu kaydetti.

Kumburgaz Fayı, Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın İstanbul’a en yakın kollarından biri.

Uzmanlar kente 15 kilometre mesafede olan iki faydan biri olan bu fayın beklenen büyük Marmara depreminde kilit rol oynadığını belirtiyor.

Bu haber ilk olarak 4 Aralık 2023’te BBC Türkçe’de yayımlandı.

Bilim insanları yıllardır beklenen büyük Marmara depreminin kesin olarak yaşanacağını ve bu depremin her an olabileceğini söylüyor. Söz konusu depremin Marmara Bölgesi’ni ve yaklaşık 15 milyon nüfuslu İstanbul’u etkilemesi bekleniyor.

İstanbul’un doğrudan altından geçen bir fay hattı yok, ancak şehrin güneyinden, yani Marmara Denizi’nin altından geçen yaklaşık 200 kilometre uzunluğundaki Kuzey Anadolu Fay Hattı bulunuyor.

Bu fay hattı Van Gölü’nden Saros Körfezi’ne kadar tüm kuzey Anadolu’yu kesen Kuzey Anadolu Fay Zonu’nun (KAFZ) bir parçası.

Kuzey Anadolu Fay Hattı, İzmit Körfezi’nden başlıyor ve kuzey ile güney kollarıyla ikiye ayrılarak Marmara Denizi’ni baştan sona kesiyor ve Saros’tan Trakya’ya geçiyor.

Marmara Bölgesi’ndeki hat da kendi içinde sekiz parçadan oluşuyor.

İstanbul’a en yakın olanlar Adalar ve Kumburgaz fayları.

Adalar fayı kente 10 kilometre uzaklıkta. Kumburgaz fayı ise kente 15 kilometre mesafede. Bu iki fay beklenen büyük Marmara depreminde kilit rol oynuyor.

Kuzey Anadolu Fayı’nın özelliği gereği depremler sırayla doğudan batıya doğru meydana geliyor.

Bu fay hattı 20. yüzyılda 7 büyük deprem üretti.

1999 depreminde oluşan kırık, İzmit Körfezi’nin denize açıldığı yerde durdu ve böylece stres Marmara’ya dayandı.

Bilim Akademisi Üyesi yer bilimci Prof. Dr. Naci Görür, 1999’da Gölcük ve Düzce depremleri olduğu zaman önemli miktarda stresin Marmara’nın tabanındaki Kuzey Anadolu Fayı’nın kuzey kolu içerisine yüklendiğini söylüyor.

Prof. Dr. Görür, Kuzey Anadolu’nun biriktirdiği atımın 5 metreyi bulduğunu, 5 metrelik bir atımın ise 7-7,5 büyüklüğünde depreme denk gelebileceğini söylüyor.

Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi’nin aktardığına göre çoğunlukla deprem olayı esnasında oluşan faylarda, elastik geri sekmeler (atım) fayın her iki tarafında ve ters yönde oluşmakta.

Faylar genellikle hareket yönlerine göre isimlendiriliyor. Daha çok yatay hareket sonucu meydana gelen faylara “Doğrultu Atımlı Fay” deniyor.

Fayın oluşturduğu iki ayrı blokun birbirlerine göreli olarak sağa veya sola hareketlerinden de bahsedilebilir. Bunlar da sağ veya sol yönlü doğrultulu atımlı faya bir örnek oluşturuyor.

Düşey hareketlerle meydana gelen faylara da “Eğim Atımlı Fay” deniyor. Fayların çoğunda hem yatay hem de düşey hareket bulunabiliyor.

4 Aralık’taki deprem ne anlama geliyor?

4 Aralık 2023’te TSİ 10.42’de Marmara Denizi’nde Gemlik Körfezi’nde bir deprem meydana geldi.

Depremin büyüklüğünü Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) 5,1 olarak açıkladı.

AFAD’ın aktardığına göre aynı noktada üç dakika sonra bu kez 4,5 büyüklüğünde bir artçı deprem meydana geldi.

AFAD, depremin merkez üssünün Bursa’nın Mudanya ilçesi açıklarında olduğunu duyurdu.

Yer bilimci Prof. Dr. Naci Görür sosyal medya platformu X’te paylaştığı mesajında depremle ilgili şu yorumu yaptı:

“Deprem muhtemelen Zeytinbağı Fayının Gemlik Körfezi içindeki kısmında. Bu fay Kuzey Anadolu Fay Hatı’nın güney kolunun bir parçası. Güney kol yavaş hareket eden ama stres biriktiren bir fay zonu. 1999 depremlerinde tahmin ediyorum stres kaybına uğradı. Biz şimdi depremi kuzey kolda bekliyoruz. Şu an bir sıkıntı görmüyorum ama Gemlik’te önlem alınarak bu yerleşim alanı deprem dirençli hale getirilmelidir.”

4 Aralık’ta TSİ 10.42’de Marmara Denizi’nde Gemlik Körfezi’nde bir deprem meydana geldi.

Kuzey Anadolu Fay Zonu

AFAD’a göre Kuzey Anadolu Fay Zonu (KAFZ) birkaç yüz metre ile birkaç kilometre genişlikte, yaklaşık 1200 kilometre uzunlukta, sismik olarak çok aktif sağ yönlü ve yılda ortalama iki santimetre kayma hızına sahip bir fay zonu.

KAFZ, Van Gölü’nden Saros Körfezi’ne kadar tüm kuzey Anadolu’yu kesiyor.

Son yüzyılda, 27 Aralık 1939’da 7,9 büyüklüğünde deprem üreten KAFZ, en son 17 Ağustos 1999 ve 12 Kasım 1999 tarihlerinde 7,6 ve 7,1 büyüklüğünde, 135 km ve 45 km uzunluğunda yüzey faylanması, yaklaşık 5 metre yer değiştirmeye yol açan iki deprem üretti.

Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerindeki depremler

Bunun yanı sıra geçtiğimiz yüz yılda meydana gelen depremler şöyle:

• 1967 yılında Mudurnu merkezli 7 büyüklüğünde bir deprem
• 1957 yılında Abant merkezli 7 büyüklüğünde bir deprem
• 1944 yılında Gerede merkezli 7,3 büyüklüğünde bir deprem
• 1943 yılında Ladik merkezli 7,3 büyüklüğünde bir deprem
• 1942 yılında Erbaa merkezli 7,1 büyüklüğünde bir deprem
• 1939 yılında Erzincan merkezli 7,8 büyüklüğünde bir deprem

bbc.com/turkce

www.bilimsanatyolu.com