Taş Devri Aletleri Hangi İşler için Kullanılıyordu?

Bilim insanları, nasıl kullanıldıklarını anlamak için Taş Devri aletlerinin kopyalarını yaparak farklı işlerde bunları denedi.

Taş aletlerin nasıl kullanıldığını belirlemek için karakteristik makroskopik (üst) ve mikroskobik (alt) izler kullanılabilir. C: Tokyo Metropolitan University

Araştırmacılar, Taş Devri aletlerinin kopyalarını ürettiler ve farklı faaliyetlerin taş aletlerde nasıl izler bıraktığını görmek için bunları bir dizi görevde kullandılar. Makroskopik ve mikroskobik izlerin birleşiminin bize taş aletlerin nasıl kullanıldığı hakkında fikir verebileceğini buldular.

Kullanılan kriterler, ağaç kesimi için kullanılan aletlerin diğer aktiviteler için kullanılan aletlerden ayrımının yapılmasına yardımcı oldu. Ek olarak, eski insanlar arasında kereste kullanımının ne zaman başladığını tespit etmek için tarihlemesi yapılmış taş aletler de kullanılabilir.

Tarihöncesi insanlar için ahşap işleme teknolojisindeki gelişmeler devrim niteliğindeydi. Paleolitik eserler ahşabın mızrak veya fırlatma sopası gibi basit aletler için kullanıldığına işaret ederken daha sonraki Mezolitik ve Neolitik eserler ev, kano, yay ve kuyu inşa etmek için çok daha karmaşık kullanımları yansıtıyor. Bu durum, insanların gittikçe daha karmaşık aletler, özellikle de cilalı taş baltalar üretmesine olanak sağlayan aletlerin mevcudiyeti ile vurgulanıyor.

Ancak gelişmiş ahşap işleme teknolojisinin genellikle yaklaşık 10.000 yıl önce başlayan Holosen, Neolitik Çağı’nda görülen bir yaşam tarzı ile ilişkili olduğuna inanılırken, bundan önemli ölçüde önceki dönemlere ait taş baltalar da bulundu.

Avustralya ve Japonya çevresindeki bölgelerde, Denizel İzotop Katı 3’ten (yaklaşık 60.000-30.000 yıl önce) çok sayıda taş alet ele geçirildi. Önemli bir soru ise, bu kadar erken bir dönemde bunların hangi amaçla kullanıldığıydı.

Bunu çözümlemek için, Tokyo Metropolitan Üniversitesi’nden Akira Iwase liderliğindeki bir ekip, farklı faaliyetler için kullanıldığında taş aletlerde ne tür izlerin kalabileceğini belirlemeye çalıştı. Uygulamalı bir yaklaşımda bulunarak Erken Üst Paleolitik Çağ’da (yaklaşık 38.000-30.000 yıl önce) kullanılmış olabilecek aletlerin kopyalarını hazırladılar.

Aletler, o zamanlar mevcut olan yontma ve öğütme teknikleri kullanılarak işlendi ve cilalandı. Dönemin Japonya yerleşim yerlerinden bıçak sapları elde edilmemiş olsa da keserler, baltalar ve keskiler oluşturmak için taş aletlere bir sap eklemek üzere Batı Papua’nın yöntemlerini benimsediler.

Ekip daha sonra aletleri ağaç kesme, deri işleme ve kasaplık gibi 15 farklı faaliyetin yanı sıra bunları taşımak ve ezilmesi gibi “kullanılmayan” olaylar için de denemeye başladı. Daha sonra aletler, geçmiş süreçlerinin hem makroskopik hem de mikroskopik izleri açısından derinlemesine incelendi.

Ağaçların kesilmesi için gerekli olan darbelerin taş üzerinde belirgin, makroskopik düzeyde çatlaklar oluşturduğunu buldular. Taş alet ile ahşap arasında bulunan mikron ölçeğindeki sürtünme de teşhis için kullanılabilecek mikroskopik izleri oluşturuyordu.

Kırıklar tek başına bize bunların ne için kullanıldığını gösteremese de hem makroskopik hem de mikroskopik kanıtların birleştirilmesinin, bu taş aletlerin ağaçları kesmede kullanıp kullanılmadığı konusunda güvenilir sonuçlara varmamıza yardımcı olabileceğini buldular.

Ekip, Denizel İzotop Katı 3 bölgesinde bulunan gerçek eserlerde benzer izler bulunursa, bunun, insanların ahşap işleme teknolojisini şu an sanılandan çok daha eski zamanlardan beri geliştirdiği anlamına geleceğine inanıyor.

Bu durum, Buzul Çağı insanlarının taş alet kullanımına ve bu teknolojinin farklı ortamlar arasında nasıl yayıldığına dair anlayışımızı değiştirecek gibi görünüyor.

Tokyo Metropolitan University. 19 Şubat 2024.

Makale: Iwase, A., Sano, K., Nagasaki, J., Otake, N., & Yamada, M. (2024). Experiments with replicas of Early Upper Paleolithic edge-ground stone axes and adzes provide criteria for identifying tool functions. Journal of Archaeological Science, 163, 105891.