Sınav Kaygısı Nedir, Nasıl Baş Edilir?

Sınav Kaygısı

Sınav kaygısı konusunu ele almak için öncelikle korku ve kaygının ne olduğunu iyi anlamamız gerekir. İnsanlığın temel içgüdüsü olan hayatta kalma güdüsü esasında korkunun ne olduğunu ve niçin gerekli olduğunu anlamamız açısından önemlidir. İçgüdüsel olarak hayatta kalmak isteyen insan haliyle kendisini koruması gerektiğini bilir. Böylelikle kaçınması veya uzak durması gereken belli nesne veya durumlar olduğunun farkına varır. Elbette bunlar belli bir yaşantı sonucu veya çevredeki uyarılar sonucu gerçekleşir. Ateşten yanan birini gördüğümüzde de elimizin ateşten yandığını hissettiğimizde de aynı öğrenme; “ateşten uzak durmalıyım-ateş korkutucudur” gerçekleşir.

Kaygı ise biraz daha farklıdır. Korkuya göre soyut ve daha çok bilişsel aktiviteler sonucu yani hayal, imgeleme ve düşünceler sonucu gerçekleşir. İnsanın hayatta kalmasını sağlaması açısından korku ne kadar gerekliyse kaygı da bir o kadar gereklidir. Kaygı durumu ortaya çıktığı andan itibaren nefes alışverişler hızlanır, kalp atışı hızlanır, kaslara daha çok oksijen gitmesi sağlanır böylece kişi tehlikeli bir duruma hazırlıklı kalır ve tehlikeli olabilecek durumlarda vücut tetikte olur.

Kaygının ortaya çıkması aslında kişinin maruz kaldığı olaya verilen anlamla yakından ilgilidir. Bir kişi kedilerle karşılaşmamak için evden dışarıya çıkamazken diğer bir kişi kedilerle daha fazla zaman geçirebilmek için barınaklara gidebiliyor. Bu durum kulağa garip gibi gelse de aslında kişinin geçmişinde kedilerle ilgili korkutucu olan anılarına bakmak o kişinin şu an kedilerle ilgili kaygı duymasının sebeplerini anlamamıza yardım edebilir.

Sınav kaygısı durumu da kedi örneğimize benzer. Öğrenciler daha 10 yaşlarından itibaren sınavlara girerler. Bu sınavlar sonucunda yaşadıkları bazı durumlar onları sınavlara karşı kaygı duymaya itebilir. Böylece sınavlar artık sadece birer sınav ya da bilgimizi denediğimiz-kendimizi sınadığımız durumlar olmaktan çıkarak korkulması gereken, sonuçlarının kötü olduğu, hayatlarını mahvedecek olan birer duruma dönüşüverirler.

Özellikle günümüzde yaşam koşullarının zorlaşması, ekonomik sıkıntıların olması, işsizliğin giderek artması gibi durumlar velileri ve öğrencileri belirli düşüncelere sokar. “geleceğin için çok çalışmalısın, iyi bir lise-üniversiteye gitmelisin, iyi bir meslek sahibi olmalısın, maddi zorluk çekmeyeceğin bir işin olmalı, sınavlardan yüksek not alamazsan iyi bir mesleğin olmaz” gibi birçok kalıp cümle küçük yaşlardan itibaren çocukların beyinlerinde dolanır durur. Bir süre sonra sınavları birer araç olarak görmekten çıkıp amaç olarak görmeye başlarlar. Oysa bu cümlelerin birçoğu gerçeklik payı taşımaz.

Sınavlarda çok başarılı olan insanlar çok da mutlu olmayabilirler, çok başarısız kimseler de çok mutsuz veya çok fakir olmayabilirler.

Sınavlara verilen anlamlar sınavların değerlerini ne kadar çok yükseltirse sınavlara karşı duyulan kaygı da bir o kadar yükselir.

Sınav kaygısı zararlı mı?

Yapılan araştırmalara göre kaygının başarılı olmada ittirici güç olarak faaliyet gösterdiği görülür. Fakat kaygı seviyesi abartılı boyutlara ulaştığında vücutta gösterdiği belirtiler kişinin sınav esnasındaki performansını düşürdüğünden başarıyı da düşürüyor. Yani bir öğrenci sınavda başarısız olmanın verdiği kaygıyla daha çok ders çalışmaya yönlenebilir. Fakat sınava verilen abartılı önem, sınav esnasında aşırı kaygıya ve dolayısıyla aşırı heyecan, titreme, terleme, hızlı nefes alma gibi yan etkilere neden olduğu için performansın yeterince gösterilememesine de neden olur.

Sınav kaygısına sebep olan otomatik düşünceler…

-Yapamayacağım

-Yine olmayacak

-Çok çalışsam da olmuyor.

-Yetersizim

-Anlayamıyorum, aptalım.

-Hiçbir şeyi beceremiyorum.

-Neden bunları öğrenmek zorundayım ki?

Sınav kaygısını azaltan alternatif düşünceler.

-Yapabilirim.

-Elimden geleni yapmalıyım.

-Yapamasam da dünyanın sonu değil.

-Sınavımın kötü gitmesi başarısız biri olduğum anlamına gelmez.

-Bu sınavda başarısız olsam da diğerlerinde başarılı olabilirim.

-Sınavdan başarısız olmam sadece bilgi düzeyimin yetersiz olduğu anlamına gelir, benim değersiz olduğum anlamına gelmez.

-vb.

Sınav kaygısıyla nasıl baş edebiliriz?

-Sınava karşı gerçekçi olmayan düşünceleri sorgulamalı ve daha yumuşak gerçekçi düşünceler koyulmalı.

-Nefes ve gevşeme egzersizleri yaparak sakinleşmeye çalışılmalı.

-Kaygıya yol açan düşünceleri uzaklaştırmaya çalışarak odak noktası değiştirilmeli.

-kaygı eğer çok ciddi boyutlardaysa psikolojik destek alınmalıdır.

Sınav kaygısı aşılmadığı sürece kaygıdan dolayı yaşanan başarısızlık artar ve dolayısıyla sınav kaygısı ve sınavdan kaçınmaya çalışma durumu artış gösterir. Bu duruma sınav kaygısının yol açtığı kısır döngü diyebiliriz. 

Kayak: catiakademi.com