Doğal Besin Beslenme Sözlüğü

A

Agroekoloji: Gıda sistemlerinin tohumdan sofraya kadarki bütün süreçlerinde ekolojik açıdan duyarlı, ekonomik açıdan uygulanabilir ve sosyal açıdan adil şekilde gerçekleşmesini hedefleyen bir yaklaşım ve sosyal hareket.  Merkezinde küçük ölçekli çiftçilik, doğa-dostu tarım yöntemleri ve gıda tabanlı dayanışma ortaklıkları yer alır.

Agroekolojik ürün: DBB ağında “agroekolojik ürün” tanımlaması, sistemik kimyasallar ve toprak yapısını bozan yöntemler kullanılmadan, doğaya, biyoçeşitliliğe ve insan sağlığına saygılı agroekolojik yöntemlerle üretilen ve dağıtımı sağlanan ürünleri anlatır.

B

Bütüncül yönetim: “İdare edilen bütünün ulaşmak istediği temel amaçlarla, bunlara hizmet edebilecek dönemsel her türlü araç ve kaynakların optimum verimlilikte değerlendirilerek her anlamda bereketli, üretken yüksek verimlilik yaratan bir yönetim uygulanan bir bütün-planlama, uygulama ve yeniden planlama izleği”

D

Dirimsel esneklik: Tarımsal ekosistemlerin değişen koşullara ve çevresel şoklara uyum sağlama kapasitesini anlatır. Biyolojik çeşitlilik ve sağlıklı toprak yapısı temel önemdedir. İng. resilience.

E

Ekolojik ayak izi: Belirli bir nüfusun veya faaliyetin ekosisteminden ne kadar kaynak kullandığını (ve ne kadar geri kazandırması gerektiğini) ölçmek için kullanılan bir hesaplama göstergesi.  90’lı yıllarda Mathis Wackernagel ve William Rees tarafından sürdürülebilirlik analizi bağlamında bilim literatürüne girmiştir

G

Gıda sistemi: Gıdanın tarımsal üretiminden son kullanımına (tüketimine) kadarki aşamalarının (ekim, bakım, hasat, işleme, paketleme, depolama, nakliye, satış, tüketim, atık, …) tamamı.

Gıda egemenliği: “Halkların ekolojik ve sürdürülebilir yöntemlerle, sağlıklı ve kültürel olarak uygun gıda üretme ve kendi gıda ve tarım sistemlerini tanımlama hakkıdır. Piyasaların veya şirketlerin talebini değil, gıdayı üretenleri, dağıtanları ve tüketenleri gıda sistemleri ve politikalarının merkezine koyar

Gıda güvencesi: Toplumsal Gıda Güvenliği Koalisyonu’na (CFSC) göre: “Bir topluluktaki tüm bireylerin kültürel açıdan makul, besleyicilik açısından yeterli nitelikte gıdaya, yerel ve acil durum niteliği taşımayan kaynaklardan sürekli olarak erişebilmesi.”

İ

İklim değişikliği: Küresel ölçekte görülen iklim aşırılıkları ve düzensizliklerinin genel adı. Ana etkiler arasında aşırı sıcak veya soğuk, değişen yağış rejimleri ve kuraklık ve ekosistemlerin zayıflaması olup, ana nedenler arasında tarımsal faaliyetler, sanayi ve şehirleşme yer almaktadır.

K

Katılımcı onay sistemi (KOS): Üretim alanlarının agroekolojisini gözeten, üreticilerin tüketicilerle birebir temasını öngören ve tüketicilerin gözlem süreçlerine dahil olmasına imkan veren katılımcı güvence sistemleri.

Küçük ölçekli çiftçilik: Literatürde “aile çiftçiliği” veya “geçimlik çiftçilik” olarak da yer alan, büyük ölçekli endüstriyel uygulamaların yer almadığı, genellikle bitkisel ve hayvansal üretimin birlikte gerçekleştiği üretim şekli.

O

Organik sertifikasyon sistemi: Tohumdan paketlemeye kadar gıda zincirinin her aşamasıyla ilgili resmi ölçütler ve denetim mekanizmaları yoluyla, insan sağlığına ve çevreye zararlı olan sistemik kimyasal girdileri içermeyen üretim biçimi. Duyarlı bir ekolojik ve toplumsal proje olarak, çiftçi ile birebir teması ve agroekolojik yaklaşımları öngören alternatif gıda sistemleri ile çelişmez.

Onarıcı tarım: Çevresel, toplumsal ve ekonomik sorunların çözümü için bütüncül sistem yaklaşımını kullanan ve sürdürülebilirliğin ötesinde kaynakların onarımını ve yenilenmesini hedefleyen tasarım sistemleri ve uygulamaları.

P

Permakültür: İnsan yerleşimlerini ve tarımsal alanları doğal ekosistemlerin çeşitlilik ve esnekliğine kavuşturmayı hedefleyen etik temelli bir ekolojik tasarım anlayışı ve uygulamalar bütünü.

T

Topluluk destekli tarım (TDT): Bir çiftçi ile bir tüketici grubu arasında, üretim risklerinin ve bolluğunun paylaşılmasına dayalı bir dayanışma ortaklığı. Tipik olarak, belirli bir üretim alanı için önden sezonluk ödeme yapılması, nakliye ve teslimde tüketicilerin sorumluluk üstlenmesi ve hasadın eşit şekilde paylaştırılmasını öngören bir anlaşma / sözleşme içerir.

Türetici: Tüketmek ve üretmek fiillerinin kaynaştırılması ile oluşturulmuş olan, tüketicilerin bilinçli seçimleriyle üretim süreçlerine katılmasını ve üreticileri desteklemesini ifade eden terim. Aynı kavram kimi zaman eş-üretici olarak da ifade edilir.

Y

Yerel dayanışma ortaklıkları (YDO): Bir üretici ile bir alıcı grubunun, iki tarafın ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde uzun dönemli işbirliği yapmasını içeren dayanışma modelleri. Alıcılar taze ve güvenilir gıda temin ederken, üreticiye  üretim, dağıtım veya teslim süreçlerinde katkı, bilgi paylaşımı, ön ödemeler ve topluluk kredileri gibi yollarla üreticileri destekler. TDT ideal bir YDO biçimidir.