Neden güneşlenmeliyiz?

Güneş ışığı ruh halinizi iyileştirebilir, kan basıncınızı düşürebilir, kemiklerinizi, kaslarınızı ve hatta bağışıklık sisteminizi dahi güçlendirebilir.

Güçlü güneş ışığında güneş kremi sürmeden dışarı çıkmanın tehlikeli olduğu yönündeki uyarıları duymuşsunuzdur. Ancak özellikle de kuzey yarımküre için şu bir gerçek ki, vücudumuzun tende oluşabilecek yanıklara dikkat etmek koşuluyla buna ihtiyacı var.

Güneş ışığı ruh halinizi iyileştirebilir, kan basıncınızı düşürebilir, kemiklerinizi, kaslarınızı ve hatta bağışıklık sisteminizi dahi güçlendirebilir.

UV indeksi nedir, ultraviyole radyasyondan nasıl korunmalı?

UV İndeksi (kısaca UVI), güneşin yaydığı ve dünyanın atmosferine nüfuz eden ve güneş yanığına yol açan ultraviyole radyasyonu ölçen uluslararası standart ölçektir.

Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün (MGM) web sayfasında UV indeksi “gün içerisinde, güneş tam tepede iken yer yüzeyine ulaşması beklenen ve insan sağlığına zararlı olabilecek UV radyasyon miktarının, 0’dan 15’e kadar uzanan bir ölçek üzerinde sınıflandırılması” şeklinde tanımlanıyor.

1992’de Kanadalı bilim insanları tarafından geliştirilen indeks, daha sonra Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Dünya Meteoroloji Örgütü tarafından 1994’te standardize edilerek uygulamaya geçmiş.

Cep telefonlarındaki hava durumu aplikasyonlarında da UV indeksine yer veriliyor.

UVI değeri ne kadar yüksekse güneş ışınlarının cilde ve gözlere vereceği zarar da o kadar büyüktür ve hasar daha kısa zamanda gerçekleşir.

Gün içinde UV radyasonu seviyesi değişkenlik gösterir. 12.00-14.00 saatleri arasında en yüksek seviyededir.

Güneşin gücü

Dışarıda oturup güneşin tadını çıkarmak ve cildinizdeki sıcaklığı hissetmek, fiziksel ve zihinsel sağlığınız için çok faydalı olabilir.

D vitamini kemikleriniz, kaslarınız ve bağışıklık sisteminiz için hayati öneme sahip. Ve doğrudan güneş ışığı olmadan vücudunuz D vitamini üretemez.

Bahar ayları itibarıyla güneş ışınlarından faydalanabilmek kış aylarında ihtiyacımız olan D vitamini seviyelerini korumak için oldukça iyi bir fırsat. Kış uykusuna yatan canlılar gibi, yazın depoladığımız D vitamini yağ rezervlerimizde saklanarak kış boyunca bizi destekler.

Birçoğumuzun kış aylarında D vitamini seviyesi düşer ve bu, demans, otoimmün hastalıklar ve diyabet gibi çeşitli hastalıklarla ilişkilendirilir.

Sağlıklı kalmak için yaz boyunca seviyelerimizi yükseltmemiz gerekir. Ancak güneşin tek faydası D vitamini değil.

Ruh halinizi iyileştirir

Güneş ışığının harika hissettirdiğini hepimiz biliriz. Bunun nedeni, güneşe maruz kalınca beynimizin salgıladığı serotonin hormonundaki artış. Serotonin sakin ve odaklanmış hissetmenizde de önemli bir rol oynuyor.

Bir araştırmada, güneşli günlerde insanların kanındaki serotonin seviyelerinin, bulutlu veya kapalı havalara kıyasla daha yüksek olduğu tespit edildi. Bu araştırma beyindeki serotonin üretim hızının doğrudan parlak güneş ışığı süresiyle ilişkili olduğunu ortaya koydu.

Buna ek olarak, bazı araştırmalar, doğrudan güneş ışığının cilt hücrelerinizin endorfin üretmesini tetikleyebileceğini, bunun da sizi daha mutlu hissettirebileceğini gösteriyor.

Kan basıncınızı düşürür

Güneş ışığının kan basıncını doğrudan düşürdüğü de bulundu.

Edinburgh Üniversitesi’nden bilim insanları, yalnızca 20 dakika boyunca kolunuzu güneşe maruz bırakmanın, cildinizde nitrik oksit üretimini artırmaya yettiğini gösterdi.

Bu da kan damarlarınızın genişlemesine neden olarak tansiyonunuzu düşürür.

Güçlendirir

D vitamini, her yaşta kemik sağlığı için hayati öneme sahip. Hatta sizi daha güçlü bile yapabilir.

Yakın zamanda yapılan bir araştırma, D vitamini alımının atletlerin kas gücünü artırdığını buldu; bunun kas hücrelerinin büyümesini olanak tanıması sayesinde olabileceği düşünülüyor.

Ayrıca, solunum yolu enfeksiyonlarına karşı koruma sağlayabileceğine ve bağışıklık sisteminizi güçlendirebileceğine dair kanıtlar da mevcut.

D vitamini almak için en iyi yol güneş ışığı

D vitaminini yiyeceklerden de almak mümkün, ancak bunun yeterli miktarda olabileceğini söyleyemeyiz.

Bunun için en iyi besin kaynakları somon, uskumru ve sardalya gibi yağlı balıklar.

Vejetaryenseniz de yumurta sarısında ve mantarlardan bir miktar D vitamini alabilirsiniz. Ancak ihtiyacınız olan tüm D vitaminini yalnızca yiyeceklerden almak zor.

Açık havada günlük dozu alabilmek çok daha kolay. Güneş ışığı cildinize ulaştığında, vücudunuz bunu emebilir ve güçlü bir besine dönüştürebilir.

Ne kadar güneş yeterli?

Vücudunuzun en iyi şekilde D vitamini üretmesi için ne kadar güneşe ihtiyacınız olduğu cilt tipinize, yaşadığınız yere ve güneşe karşı hassasiyetinize bağlı.

En önemli şey, cildinizin yanmaması.

Daha koyu tene sahip olanlar, cildi radyasyondan koruyan doğal bir güneş kremi gibi davranan melanin isimli pigmente daha fazla sahip.

Ancak bu koruma, D vitamini üretimini de zorlaştırabilir.

Güneş ışığı cildinize gelmeli

Yüzünüze güneş gelmesinin yeterli olduğunu düşünebilirsiniz, ancak gerçekten fayda sağlamak için kollarınızı ve bacaklarınızı da güneşe maruz bırakmalısınız.

Hava bulutlu olsa bile dışarı çıkmak faydalı bir eylem. Çünkü hafif bulutlardan bile UV ışınları geçebilir.

Uzun süre dışarıda kalacaksanız ve yanma riski varsa, cildinizi korumaya özen gösterin.

Teninizde yanık olabileceğini düşündüğünüz yerler varsa bunları örtmek faydalı olabilir. Ya da en az 30 faktörlü güneş kremleri de sizi korumaya yardımcı olabilir.

Az az ama sık

Güneş ışığını azar azar ama sık sık almak en iyi yöntem.

Tüm güneş ihtiyacınızı bir günde almaya çalışmak cazip gelebilir. Ancak D vitamini genellikle dışarı çıktığınız zamanın ilk aşamalarında üretilir.

Ayrıca uzun süre güneş ışınlarına maruz kalmayı sınırlamak, yanma riskini de en aza indirmenizi sağlar.

Hassas cilde sahipseniz veya cildinizin güneşe karşı hassasiyetini artırabilecek bir ilaç kullanıyorsanız dikkatli olun.

Retinol veya diğer güçlü eksfoliyanlar içeren cilt bakım ürünleri kullanıyorsanız, dışarı çıkmadan önce mutlaka güneş kremi sürmelisiniz. Bu ürünler güneşe karşı hassasiyeti artırabilir.

Bazı insanlar için yeterince dışarı çıkmak zor olabilir. Bu nedenle de kış aylarında birçok kişi D vitamini takviyesi almayı tercih edebilir. Bu harika vitaminden faydalanmak için günlük sadece 10 mikrogram veya 400 uluslararası birim almak yeterli olur.

Bu metin Michael Mosley’in ‘Just One Thing’ isimli podcastinden hazırlanmıştır..

www.bilimsanatyolu.com